2-мавзу. Иншоотларнинг ҳисоблаш тарҳлари ва уларнинг турлари режа: Иншоотлар ҳисоблаш тарҳи ҳақида тушунча

Маъруза 2
2-мавзу. ИНШООТЛАРНИНГ ҲИСОБЛАШ ТАРҲЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТУРЛАРИ

Режа:
1. Иншоотлар ҳисоблаш тарҳи ҳақида тушунча.
2. Иншоотлар ҳисоблаш тарҳларининг турлари.
3. Иншоот таянчлари ва уларнинг турлари.

1. Иншоотлар ҳисоблаш тарҳи ҳақида тушунча.

Иншоот ва унинг конструкцияларини ҳисоблаш учун уларнинг ҳисоблаш тарҳлари қўлланилади. Иншоотларнинг ҳисоблаш тарҳи деб унинг ҳақиқий ҳолатининг соддалаштирилган тасвирига айтилади

Иншоотлар одатда стержен, балка, пластина, қобиқ ва вазмин (массив) жисмлар ва таянчлар каби қисм (элемент)лардан ташкил топганлиги сабабли, ҳисоблаш тарҳларида стерженлар ўқ чизиқлар билан, пластина ва қобиқлар ўрта сиртлари билан, кўндаланг кесимлар юза ва инерция моментларини ёки бикрликларининг сон қийматлари билан алмаштирилади.

ҳақиқий кўриниши ҳисоблаш тарҳи
2.1 - расм


Иншоотнинг ҳисоблаш тарҳини танлаш мураккаб ва муҳим масала ҳисобланади. Иншоот ҳисобининг аниқлик даражаси ва сифати ҳисоблаш тарҳининг тўғри танланишига катта боғлиқдир. Шунинг учун иншоотларнинг ҳисоблаш тарҳларини танлаш қурилиш механикасида муҳим аҳамиятга эга. 2.1-расмда оддий балканинг ҳақиқий кўриниши ва ҳисоблаш тарҳи кўрсатилган.
Қаралаётган иншоот мураккаб кўринишда бўлса, иншоот ҳисоблаш тарҳини танлашда унинг юк кўтарувчи қисмларигина тарҳда ўз аксини топади.

2.2-расм

Юк кўтармайдиган қисмлари эса ҳисоблаш тарҳларида ташлаб юборилади. Масалан, 2.2-расм, а да тасвирланган кўприкни ҳисоблаш тарҳида фақат асосий юк кўтарувчи қисми кўрсатилган (2.2-расм, б).

2. Иншоотлар ҳисоблаш тарҳларининг турлари.

Иншоотлар ва уларнинг ҳисоблаш тарҳлари белгиларига қараб қуйидаги 5 турга бўлинади:

I. Геометрик белгисига кўра иншоотлар ўз навбатида учга бўлинади:

1. 
   cтерженлардан ташкил топган иншоотлар.