2-mavzu. O’zbekiston respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanishining umumiy tavsifi. Reja
Download 49.08 Kb. Pdf ko'rish
|
Ma\'ruza 2
|
2-MAVZU. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA JISMONIY MADANIYAT TIZIMINI RIVOJLANISHINING UMUMIY TAVSIFI. Reja: 1. Jismoniy madaniyatning ta’lim va tarbiya hamda ijtimoiy tizim sifatida. 2. Jismoniy madaniyatning kelib chiqishi va rivojlanish sabablari. 3. Jismoniy madaniyat O’zbekiston tizimining tashkil topishi va rivojlanish bosqichlari. 4. Jismoniy tarbiya tizimining maqsadi va vazifalari. 5. Jismoniy tarbiya tizimining umumiy tamoyillari. 6. Jismoniy tarbiya tizimining asoslari. 7. Jismoniy tarbiya tizimining yo’nalishlari. Tayanch so’z va iboralar: ijtimoiy tizim, jismoniy barkamollik, ma’naviy barkamollik, jismoniy rivojlanish, iqtisodiy rivojlanish, miadaniy boyliklarni ishlab chiqaruvchi jismoniy tarbiya va ov faoliyati, ov qurollari, ov va jismoniy sifatlar, ijtimoiy ong, jismoniy tarbiya tizimi, g’oyaviy negiz, tashkiliy shakl, umumiy jismoniy tayyorgarlik, sport tayyorgarlik, kasbiy tayyorgarlik, harbiy tayyorgarlik, mehnat tayyorgarligi. Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi kursida uchraydigan dastlabki asosiy tushunchalar. Har qanday fanni o’rganish, odatda, uning tushunchalar apparati, ya’ni, fanning o’ziga xos, kasbiy atamalar va tushunchalarini o’zlashtirishdan boshlanadi. Tushuncha – bu inson tafakko’rining asosiy shakli bo’lib, u yoki bu atamaning bir ma’noda izohlaydi va ta’riflanayotgan ob’ektning (hodisaning) eng muhim tomonlarini, xususiyatlarini yoki belgilarini ifodalaydi. Jismoniy madaniyat va sport nazariyasi – insonni tarbiyalashning umumiy tizimiga kiritilgan, pedagogik jarayon sifatida, jismoniy tarbiyaning shakli, mazmun-mohiyati, to’zilishining umumiy qonuniyatlarini o’rganuvchi fandir. Insonni har tomonlama, garmonik rivojlantirishga qaratilgan jismoniy madaniyat sohasidagi ilmiy bilimlar tizimidir. Jismoniy madaniyat – jamiyat a’zolari jismoniy kamolotga erishishini maqsadga muvofiq ravishda amalga oshirish uchun maxsus vositalar, metodlar va sharoitlarni yaratish va ulardan ratsional foydalanish bo’yicha erishilgan yutuqlarning majmuasidir; - shaxs va jamiyat madaniyatining bir qismi bo’lib, jamiyat a’zolarining jismoniy kamolotga erishishlari uchun yaratilgan va foydalaniladigan moddiy va ma’naviy boyliklar majmuidir. (B.A. Ashmarin, 1999). Sport – shaxs va jamiyat madaniyatining maxsus faoliyati hisoblanib, raqobat va bellashuv sharoitida insonning harakat imkoniyatlarini ochishga yo’naltirilgan jarayondir; – jismoniy madaniyatning tarkibiy qismi hisoblanib, musobaqa faoliyati, musobaqalarga maxsus tayyorlanish va shaxslararo o’ziga xos munosabatlardir. Jismoniy tarbiya – bu har tomonlama garmonik rivojlangan, jismonan sog’lom, jismoniy kamolotga erishgan, ijtimoiy faol shaxsni tarbiyalashga qaratilgan pedagogik jarayon bo’lib, o’zida harakatlarni (harakat amallarini) o’rgatish va jismoniyqobiliyatlarni (rivojlanishini boshqarish) tarbiyalashni mujassamlashtirgan; – bu tarbiya faoliyati turi hisoblanib, spesifik xususiyati bo’lib, insonning har tomonlama garmonik rivojlantirish maqsadida jismoniy madaniyat vositalaridan foydalanishni boshqarish jarayonidir. Jismoniy ta’lim - jismoniy mashqlarni bajarishga oid maxsus nazariy bilimlar va ularni lozim bo’lganda turmushda qo’llash mahorati va ko’nikmalarini o’z ichiga qamrab oladi. Jismoniy tayyorgarlik - aniq bir kasbiy yoki sport faoliyati uchun zarur bo’lgan harakat ko’nikmalarini shakllantirish va jismoniy qobiliyatlarini (sifatlarini) rivojlantirish jarayonidir. Jismoniy tayyorlanganlik - jismoniy tayyorgarlik natijasi bo’lib, erishilgan ishchanlik qobiliyati, jismoniy sifatlarning rivojlanganlik darajasi va hayotiy zarur, amaliy malaka va ko’nikmalarning shakllanganlik darajasida namoyon bo’ladi. Jismoniy rivojlanish - inson organizmining individual hayoti davomida morfofunksional holatining tabiiy holda o’zgarishi jarayonidir. Umumiy jismoniy tayyorgarlik - turli faoliyat turlarida muvaffaqiyatga erishishning dastlabki sharti bo’lib, jismoniy rivojlanish darajasini, keng qamrovli harakat tayyorgarligini oshirishga yo’naltirilgan tayyorgarlikdir Maxsus jismoniy tayyorgarlik - ixtisoslashtirilgan jarayon bo’lib, insonning harakat qobiliyatlariga maxsus talablar qo’yadigan, aniq bir faoliyat turida (kasb, sport turi va h.k.) muvaffaqiyatga erishishga ko’maqlashuvchi tayyorgarlik turidir. Jismoniy kamolot - tarixan belgilangan va hayotiy talablarga optimal tarzda muvofiq bo’lgan insonning ideal jismoniy rivojlanganlik va tayyorlanganligidir. Tizim - (“sistema” grekcha so’zdan olingan b-b, - “qismlardan iborat” ma’nosini beradi) – bu, aniq bir qonuniyatlar asosida joylashgan va o’zaro aloqada bo’lgan qismlarning umumiyligidir. Jismoniy tarbiya tizimi - bu insonlarni jismoniy kamolotini ta’minlash va sog’lom hayot tarzini shakllantirish uchun, o’zida ma’naviy, nazariy-uslubiy, dasturiy-me’yoriy va tashkiliy asoslarni mujassamlashtirgan jismoniy tarbiyaning tarixan shakllangan, ijtimoiy amaliyot turiga aytiladi; - deganda, jismoniy tarbiyaning tamoyillari, vositalari, metodlari va ularni tashkil etish shakllarining shunday umumiyligi tushuniladiki, u jamiyat a’zosini har tomonlama garmonik rivojlantirishning maqsad va vazifalariga mos bo’lsin; - shaxsning jismoniy madaniyatini shakllantirishga yo’naltirilgan, ijtimoiy tashkilotni ifodalaydi. Jismoniy tarbiya tizimining - shaxsning jismoniy madaniyatini shakllantirishdir. maqsadi Jismoniy rekreatsiya – jismoniy madaniyatning bir turi bo’lib, odamlarning faol dam olishlari, ushbu jarayondan qayfiyatlarini ko’tarishlari, bir faoliyat turidan boshqasiga o’tishlari, mehnat, turmush, sport va harbiy faoliyatlardan chalg’ish maqsadida jismoniy mashqlar va sport turlarining еngillashtirilgan shakllaridan foydalanish. Jismoniy reabilitatsiya – jismoniy madaniyatning bir turi bo’lib, qisman yoki vaqtinchalik yo’qotilgan harakat qobiliyatlarini qayta tiklash, jarohatlarni davolash yoki oldini olish uchun jismoniy mashqlardan maqsadli foydalanish jarayonidir. Download 49.08 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|