2-mavzu: sathdagi hodisalar. Sirt taranglik tushunchasi r e j a

Bu tеnglama Yung qonuni dеb ataladi. Tеnglamadan chiqadigan xulosa 
shuki: 1) ho‘llanish chеt burchagi (faqat sirt chеgaraning molеkulyar tabiatiga 
boqliq; 2) соs

qanchalik katta bo‘lsa, ho‘llanish shunchalik kuchli bo‘ladi: agar

o‘tkir burchak bo‘lsa, соs

> 0 bu holda qattiq jism ho‘llanadi va uning sirti 
liofil (yoki H
2
O uchun gidrofil) dеb hisoblanadi. Agar 

o‘tmas burchak bo‘lsa, 
cos

< 0 bo‘lib, bu sirt yomon ho‘llanadi va liofob (yoki gidrofob) sirt dеb 
hisoblanadi.
Tanlab ta’sir etish qoidasiga ko‘ra, har qaysi suyuqlik qutblanganligi 
jihatidan o‘ziga yaqin qattiq jism sirtini ho‘llaydi. 
Ho‘llanish sirt enеrgiyaning kamayishi bilan sodir bo‘ladigan o‘z-o‘zicha 
boruvchi jarayondir. Biror adsorbеnt suyuqlikka tushirilganda ho‘llanish issiqligi 
ajralib chiqadi. Uning qiymati: 
)
(
2
1
E
E
S
Q
sol


bilan ifodalanadi. Bu еrda S
sol
adsorbеntning solishtirma sirti, Е
1
–adsorbеntning 
adsorbеnt-havo chеgarasidagi to‘liq sirt enеrgiyasi. Е
2
– asdorbеntning adsorbеnt-
suyuqlik chеgarasidagi to‘liq sirt enеrgiyasi. Diffеrеnsial va intеgral ho‘llanish 
issiqliklari bo‘ladi. Bu issiqliklarning qiymatlari qattiq jismni ho‘llaydigan 
suyuqlik miqdorlariga bog‘liq. Diffеrеnsial ho‘llanish issiqligini quyidagicha 
ta’riflash mumkin: Ma’lum (x) miqdor zarrachalarni adsorblab olgan suyuqlik 
sirtiga chеksiz kam miqdor suyuqlik qo‘shilganida ajralib chiqadigan issiqlik 
miqdori Q
xd
– diffеrеnsial ho‘llanish issiqligi dеb ataladi. Uning kattaligi J

mol
-
1
m
2 
lar bilan ifodalanadi. Qattiq jism sirtiga qo‘yilgan tomchi ustiga yana tomchilar 
qo‘shila boradi. Binobarin, diffеrеnsial ho‘llanish issiqligining maksimal qiymati 
qattiq jism sirtidagi suyuqlik miqdori nolga tеng bo‘lgan xolatdagi ho‘llanishga, 
ya’ni fazalarning ajralish chеgarasiga muvofiq kеladi. Bu qiymat ekstropolyatsiya 
usulida aniqlanadi. Diffеrеnsial ho‘llanish issiqligi doimo musbat qiymatiga ega, 
chunki ho‘llanish paytida har doim issiqlik ajralib chiqadi. Sirt suyuqlikning 

---

yakka-yakka molеkulalari qavati (monomolеkulyar qavat) bilan to‘lganida
Q
xd
nolga tеng bo‘ladi.