2-Mavzu. Sotsiologiya fanining strukturasi Reja

Sotsiologiyada maxsus va tarmoq yo‘nalishlar

Sotsiologiya faning tarixiy rivojlanishi davomida unda maxsus va tarmoq yo‘nalishlar paydo bo‘ldi.

Sotsiologiyada bugungi kunda maxsus yo‘nalishlar qatoriga kiruvchi ayrim nazariyalar sotsiologiya asoschilari tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lsada, maxsus yo‘nalishlar XX asrning birinchi yarmida neopozitivizm asosida shakllandi. Jamiyat taraqqiyotiga taalluqli bo‘lgan sotsial institutlar, boshqaruv shakllari, sotsial munorsabatlar va sotsial harakatlar, gruh xarakteri va tafakkkuri kabi masalalarni chuqurroq o‘rganish ehtiyoji oqibatida sotsiologiyada maxsus yo‘nalishlar paydo bo‘ldi. Ularning qatoriga bugungi kunda institutsional sotsiologiya, shaxs sotsiologiyasi, sotsial harakat va sotsial munosabatlar sotsiologiyasi, taraqqiyot sotsiologiyasi, o‘zaro harakat sotsiologiyasi, sotsial struktura sotsiologiyasi.

Tarmoq yo‘nalishlarning eng rivojlanganlari qatoriga sanoat sotsiologiyasi, deviant xulq-atvor sotsiologiyasi va jamoatchilik fikri sotsiologiyasi kabilar kiradi. Tarmoq sotsiologiyasi amaliy tadqiqotlar uchun asos hisoblanadi. Ular ijtimoiy hayotning turli tomonlarini tadqiq qilish orqali xususiy va maxsus nazariyalarning rivojiga yordam beradi, fundamental sotsiologiya rivojiga ta'sir ko‘rsatadi.

Bugungi kunda sotsiologiyada umumsotsiologik nazariyalarni bevosita tadqiq etishga mo‘ljallangan yo‘nalish – makrosotsiologiya; maxsus (xususiy) sotsiologik nazariyalar asosiga quriluvchi tadqiqot yo‘nalishi – o‘rta darajadagi sotsiologiya; byevosita empirik sotsiologik tadqiqotlar bilan shug‘ullanuvchi mikrosotsiologiya bo‘limlari mavjud.