2-Мавзу. Талаб ва таклиф таҳлили асослари режа

Талабнинг турлари

• Тўла қийматли талаб
• Мавсумий талаб
• Қўрқувдаги (Ажеташ) талаб
• Кутилмаган талаб
• Кутилган талаб
• Яширин талаб
• Салбий талаб
• Мажбурий талаб

• Талабни қуйидаги кўринишларда тасвирлаш мумкин:

Битта дафтар нархи (Р), сўмда	200	300	400
Ўқувчининг дафтарга бўлган талаби,(D) (дона)	18	12	6

• Масалан, ўқувчи дафтарига бўлган талаб ва дафтар нархи ўртасидаги боғлиқликни қуйидаги жадвалда акс эттириш мумкин.

• Талабни жадвал кўринишида акс эттириш:

• Талаб орқали бозор механизмини ўрганишда унинг графигини таҳлил қилиш муҳимдир. Ордината ўқи бўйича бир бирлик маҳсулотнинг нархини ва абцисса ўқи бўйича берилган вақт оралиғида талаб қилинган маҳсулот миқдорини белгилаймиз.

• P

• 400

• 300

• 200

• Q

• 12

• 6

• 18

• D

• Талаб чизиғи (Demand line) белгиланган нархларда истеъмолчиларнинг қанча миқдорда маҳсулот сотиб олиши мумкинлигини билдиради.
• Талаб чизиғи пастга қараб ётиқ бўлиб, манфий ишора олади. Талаб чизиғининг пастга ётиқлиги, истеъмолчиларнинг нархлар қанча паст бўлса, шунча кўп маҳсулот сотиб олишга хоҳиши борлигини англатади.
• Арзон нархлар истеъмолчиларга нафақат кўпроқ миқдордаги товарлар сотиб олишига балки, олдин шу товарни сотиб олишга имконияти етмаган истеъмолчилар учун уни сотиб олишга имкон ҳам яратади.

• Талаб чизиғи шуни кўрсатадики, товарнинг нархи билан унга бўлган талаб миқдори ўртасида тескари боғлиқлик мавжуд. Нарх кўтарилса, товарга бўлган талаб миқдори камаяди ёки аксинча нарх пасайса, унга бўлган талаб миқдори ошади.
• Товарнинг нархи билан унга бўлган талаб миқдори ўртасида тескари боғлиқликни талаб қонуни деб атаймиз. Демак, харидорларни кўпроқ товар харид қилишга рағбатлантириш учун талаб қонунига амал қилиб товарнинг нархини пасайтириш лозим бўлади.

• ТАЛАБ ҚОНУНИ(The rule of demand):

• Талабга товарнинг ўз нархидан ташқари бир нечта бошқа нонархий омиллар ҳам таъсир кўрсатади. Жумладан:

• ТАЛАБГА ТАЪСИР КЎРСАТУВЧИ ОМИЛЛАР :

• 1. Истеъмолчиларнинг даромадлари.

• 2. Ўринбосар ва тўлдирувчи товарлар нархлари.

• 3. Истеъмолчиларнинг диди.

• 4. Бозордаги истеъмолчилар сони.

• 5. Келгусидаги ўзгаришларга бўлган муносабат.