2-мавзу:Ўзбекистон Республикаси фармацевтика тизими ва уни бошқариш Режа

2.4. Янги фармацевтик маҳсулотларни яратувчи ташкилотлар
Дори воситаларини яратиш ва бозорга татбиқ босқичларини таҳлил 
қилишда дори воситалари оригинал (инновацион) ва генерик препаратларга 
тоифаланишини ҳисобга олиш зарур. 
Оригинал препаратлар - бу компания томонидан илк бор ишлаб чиқилган 
ва унинг интеллектуал мулки сифатида фақат ўзигагина тегишли бўлган дори 
воситаларидир. Инновацион препарат ўз таркибида янги ва бозорда аналоги 
бўлмаган таъсир этувчи модда сақлайди.
Оригинал дори воситасининг таркибидаги фаол моддаси қонунчилик 
билан белгиланган тартибда патентланган бўлади. Патентнинг амал қилиш 
муддати тугамасидан олдин ҳеч қайси бир фармацевтик компания унинг фаол 

---

моддасини синтез қилиши ва тижорат ва нотижорат мақсадларида қўллаш 
хуқуқига эга эмас. 
Оригинал препарат яратиш жараёни жудаям катта харажатларни талаб 
қилади. Жумладан, яратилган 100 та оригинал молекуладан тижорат 
сотувигача 10-15% дан кўп бўлмаганлари етиб боради. Шеринг АГ 
компаниясининг маълумотларига кўра, битта дори воситасини яратиш ва 
Европа бозорига олиб чиқиш харажатлари 500 млн АҚШ долларидан кам 
бўлмаган қийматни ташкил этади. Бунда, ҳаражатлар таркиби қуйидагичадир:
­ дори воситасини ишлаб чиқиш 40% 
­ клиник синовлар 35% 
­ бозорга олиб чиқиш 20% 
­ рўйҳатдан ўтказиш ва патент ишлари - 5% 
Охирги 10 йилликда янги фармакологик бирикмаларни яратиш 
соҳасидаги илмий-техник тараққиёт бирмунча ўсишига қарамасдан дори 
воситаларини рўйҳатдан ўтказиш жараёни кўп вақтни олмоқда. ХХ асрнинг 
80-йиллари бошида янги бирикмани перспектив дори воситаси сифатида 
тасдиқлаш ва уни рўйҳатдан ўтказиш 7-9 йилни ташкил этган бўлса, ҳозирги 
кунда бу давр 13-15 йилни ташкил этади. Энг аввало бу дори воситаларининг 
самарадорлиги ва ҳавфсизлиги каби параметрларига бўлган талабнинг ўсиши 
билан боғлиқ.