2-ми. Tekis ferma sterjenlaridagi zo‘riqishlarni proeksiyalash va moment nuqta usullari yordamida aniqlash. Fermaning Q2-4

Misol. 10.1-rasmda tasvirlangan poligonal ferma elementlaridagi zo‘riqishlarning ta’sir chizig‘ini chizish talab qilinsin. h = 2 m; d = 1 m.

Echish: Р=1 yuk fermaning pastki belbog‘i bo‘ylab harakatlanadi deb karaymiz.

a ). Ferma tayanch reaksiyalarining ta’sir chiziqlarini chizish.
Ferma tayanch reaksiyalarining ta’sir chiziqlari oddiy balka tayanch reaksiyalar ta’sir chiziqlariga aynan o‘xshash bo‘ladi.


b). Fermaning pastki belbog‘i sterjeni zo‘riqishining ta’sir chizig‘ini chizish.
Pastki belbog‘ning 3-5 elementidagi U_3-5 zo‘riqishining ta’sir chizig‘ini chizish uchun fermani I-I kesim bo‘yicha kesib, ko‘chma birlik yukning ikki holatini tekshiramiz.
1-holat. Birlik yuk (P=1) kesim o‘tkazilgan paneldan chap tomonda harakatlanadi, ya’ni 0 ≤ x≤ d.
Fermaning o‘ng qismi uchun muvozanat tenglamasini yozib, U_3-5^chap ni aniqlaymiz.

M₆^o‘ng = 0; - R_V 4d + U_3-5^chap  h_5-6 = 0,

bundan (a)

Demak, U_3-5^chap ning ta’sir chizig‘i R_V tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘i kabi bo‘lib, R_V ning ordinatalari o‘zgarmas ga ko‘paytirilgan bo‘ladi. (a) tenglama U_3-5 zo‘riqish ta’sir chizig‘ining chap chiziq tenglamasi deyiladi va Р=1 yuk kesimdan chapda harakatlanganida U_3-5 sterjen zo‘riqishining o‘zgarishini ifodalaydi.


2-holat. Р=1 ko‘chma yuk kesim o‘tkazilgan paneldan o‘ng tomonda harakatlanadi (2d  x  6d). Bu hol uchun ham 6 moment nuqtaga nisbatan fermaning chap qismida yotgan kuchlar momentlarining yig‘indisi nolga tengligi shartidan foydalanamiz, ya’ni
M₆^chap = 0; R_A 2d - U_3-5^o‘ng  h_5-6 = 0,
bundan U_3-5^o‘ng = (b)
Demak, P=1 yuk kesimdan o‘ngda harakatlanganida, U_3-5^o‘ng zo‘riqishning ta’sir chizig‘i oddiy balka A tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘i kabi bo‘ladi, lekin uning ordinatalari o‘zgarmas miqdor ga ko‘paygan bo‘ladi. (b) tenglama o‘ng chiziq tenglamasi deyiladi va u P=1 yuk kesim o‘tkazilgan paneldan o‘ng tomonda harakatlanayotganda zo‘riqishning o‘zgarishini xarakterlaydi. Uning kerakli kismi 2d ≤ x ≤ 6d oraliqda bo‘ladi (10.1-rasm, b). P=1 yuk kesilgan panelda harakatlanayotganda U_3-5 zo‘riqishning o‘zgarish qonunini ifodalovchi uzatish chizig‘i 3-5 chap chiziq ustida yotadi. SHunday qilib, U_3-5 sterjen zo‘riqishining ta’sir chizig‘i 10.1-rasm, b da tasvirlangandek bo‘ladi.