2. Milliy g‗oya targ‗ibotida texnologiyalarning o‗rni va ag‗amiyati

Mavzu:
 
Milliy g‟oya targ‟ibotinining texnologik asoslari 

Reja: 
1. Milliy g‘oya targ‘ibotinining texnologiyalashtirishda qo‘llaniladigan vositalar. 
2.Pedagogik texnologiya turlari. 
3.Milliy g‘oya targ‘ibotin jarayoniga yangi texnologiya kiritish mexanizmi. 
 
O‘qituvchi talabalar bilan «milliy g‘oya» fani yangi mavzusini o‘rganishga 
kirishar ekan, savol tug‘iladi: qaysi o‘qitish usuli tanlanadi, kanday didaktik 
materiallardan foydalanish mumkin, mashqlarini qaysi usullar bilan samarali 
echish mumkin? Har bir mashg‘ulotning pedagogik natijasiga erishish uchun
o‘qituvchi o‘z intellektual salohiyatini namoyon etishi, ilg‘or pedagogik tajribadan 
foydalanishi lozim. 
Umumiy holda usulning tanlanishi ta‘lim-tarbiyaning didaktik maqsadi bilan 
aniqlanadi. Ba‘zan o‘qituvchi va talabalar o‘rtasida faoliyat turlari almashinib 
turadi. Tabiiyki, bu faoliyat turlariga mos holda o‘qitish usullari ham o‘zaro 
muvofiqlashtiriladi. 
Pedagog o‘quv jarayonini rejalashtirishda usullarning eng maqbul 
jamlamasidan materialning o‘ziga xosligini, talabalarning tayyorgarligini, vakt 
omili va fanning umumiy ta‘limiy-tarbiyaviy maqsadini inobatga olgan holda 
foydalanishi zarur. 
O‘qitish faoliyati davomida bir nechta usullar o‘zlashtiriladi, u pedagog va 
talabalarning muayyan o‘zaro harakatlari turli tomondan tavsiflagan holda bir-biri 
bilan singishib ketadi. Bunday paytda faqat, aytaylik, og‘zaki, yoki deduktiv metod 
qo‘llaniladi, deyish mumkin. Aslida bu muayyan metodni qo‘llash o‘qitishning 
hozirgi bosqichi uchun ustun bo‘lgan didaktik vazifalarni echadi, degan fikrni 
anglatadi. Masalan, mavzu mazmunining vazifasi o‘quv faoliyati ko‘nikmalarini 
shakllantirish, mustaqillikni rivojlantirish bo‘lsa, unda, birinchi galda, boshqa 
metodlar yordamida joriy etiladigan evristik (izlanuvchan) metodni qo‘llaymiz. 
Boshka vaziyatda, ko‘rsatmali tasavvurlarni rivojlantirish yoki o‘quv faoliyatini 

---

33 
faollashtirish vazifasi echilayotgan bo‘lsa, ko‘rsatmali metodlar birinchi o‘rinda 
bo‘ladi. 
O‘qitish usullarini qo‘llash to‘grisidagi dialektik tasavvur kator metodlarni, 
shu jumladan, chet el didaktikasiga oid interfaol metodlarni xam yaxlit tasnifini 
uzlashtirish imkonini beradi, ukitish metodlarini sun‘iy cheklashga yoki ularning 
xar birini ayrim xolda karashga yul kuymaydi 
Bunday yondashuvni ifodalashda mantikiy koida - yagona asos buyicha 
tasniflash zarurati buzilmaydi, chunki bu bir vaktning Uzida muayyan voke lik 
uchun kator tasniflarning mavjud bulish imkoniyatlarini yukka chikarmaydi, 
aksincha, birmuncha yaxlit tasnif elementlari sifatida interfaol metodlarni xam 
uzida birlashtiradi. 
Pedagogning interfaol usullari xilma-xil va xar bir talaba bilan uzaro mulokoti kup 
kirrali bulishi tanlangan metodlarning shunchalik ijobiy bulishini ta‘minlaydi. Pe-
dagog faoliyati bir metodni tanlash bilan chegaralanmaydi, u interfaol metodlarni 
uzida aks ettiruvchi tizimdan xam foydalanishi mumkin. 
Tadkikotimizda interfaol usullarni tizimlash asosida talabalarni mustakil 
fikrlashga urgatish goyasi yotadi. Ukitish samarasi interfaol usullar yaxlitligi 
darajasiga boglikligi xaki da istagancha gapirish mumkin. Interfaol usul 
Ukitishning muayyan aktini kanchalik tavsiflasa, u ukitish samarasini shunchalik 
kup ta‘minlaydi. Misol uchun, pedagog asosiy usul sifatida ―munozara‖ni tanlaydi. 
«munozara» davomida talabalarning fikrlash xobiliyatini o‘stirish uchun ―aqliy 
xujum‖dan foydalanadi, bu esa kutilgan samara beradi. 
O‘qitish usullarini tavsiflashga oid yondashuvlarni ixchamlashtirish o‘quv 
faoliyati tuzilmasida ratsionalizm kaytalashiga olib kelishi mumkin, xolbuki, bilish 
nazariyasida xis-xayajon va akl-idrokka asoslanish birligini ta‘minlash zarurati 
aloxida ta‘kidlanadi. SHu boisdan, ukitish metodlarini tasvirlashga yaxlit, kup 
tomonlama yondashish bu nafakat metodik yoki amaliy muammo, shu bilan birga, 
echimi ukitish jarayoniga tizimli yondashuvni tadbik etish bilan boglik bulgan 
muxim metodologik xarakat xisoblanadi. 
Pedagogikada an‘anaviy usullarni tanlash mezonlari yuksak darajada ishlab 
chikilgan. Viz ularni nazariy taxlil qilish asosida, shuningdek, 60 dan ortik oliy 
o‘quv yurti ukuvchilari bilan utkazilgan surov natijalariga tayangan xolda ―Milliy
g‘oya‖ fanini o‘qitishda interfaol usullarning uziga xos jixatlarini e‘tiborga olib 
kuyidagi mezonlarni aloxida kursatamiz: 
Interfaol usullarni tanlash mezoni uning ta‘lim- tarbiya, rivojlantirish 
masalalarini echishga yukori yunalganligida aks etadi. Bu mezon turli usullarning 
doiradagi vazifalarni echish imkoniyatlarini baxolash yo‘li bilan joriy etiladi, 
chunki ijtimoiy tajriba elementlarini o‘zlashtirishda uning imkoniyatlari 
turlichadir.