2-modul. Bosim datchiklari
Download 91.51 Kb.
|
2-modul. Bosim datchiklari-hozir.org (1)
1.6. Ultratovushli datchiklar.Ultratovush bu yuqori chastotadagi tovush tebranishlaridir. Inson ishitish organlari 16-20 kGs oralig‘idagi elastik mexanik tebranishlarni ovoz sifatida qabul qiladi. 20 kGs dan yuqori bo‘lgan tebranishlarni eshtish organlari qabul kilmaydi. Bu tebranishlarni tarqalishini ultratovush to‘lqinlari deb ataladi. Ularni yuqori chegarasi milyard Gs gacha bo‘ladi. Undan yuqorigi tebranishlarni giper tovushlar deb ataladi. Tovush to‘lqinlari ustida olib borilayotgan tadqiqotlarni birlamchi sabablari tovushni suvda tarqalishini o‘rganish bo‘lgan. Birinchi bo‘lib tovushni suvda tarqalish tezligini 1826 yili fransuz olimi Kolladon aniqlagan. Tovush tarqalishini suvda o‘rganilishiga sabab dengiz kemalarini harakat tezligi, ulargacha bo‘lgan masofalarni aniqlash bo‘lgan.. 1838 yili tovush yordamida dengiz osti relifini aniqlashga erishilgan. Tofushni uzoqroqga uzatib qabul qilish zaruriyati yuqori chastotali tovush tebranishlarini olish muamosiga olib keldi.
Ultra tovush yordamida informatsiya olish; Moddalarga ta’sir ko‘rsatish; Signallar uzatish va qayta ishlash. Uman ko‘llanish sohasini quyidagicha ifodalash mumkin: (kGs) 1 10 100 103 104 105 106
Yuqoridan ko‘rinib turibdiki, ultratovush turmushda keng qo‘llaniladi. Meditsinada diagnostikadan tashqari davolash maqsadida ham keng qo‘llaniladi. U rentgen nurlari kabi havfli emas. Uning salbiy ta’siri tirik organizmda deyarli yo‘q. Ichki organalarni holatini kuzatishda dopler effektidan foydalaniladi. Uzatilgan nur harakatdagi jismga borib qaytishida uni harkatlanish tezligiga mos holda qaytgan nurni chastotasi o‘zgaradi. Bu o‘zgarishni elektron qurilma yordamida qayta ishlash bilan ichki organlar holatini kuzatish mumkin. Murakkab formadagi metalllardagi teshiklarni oddiy frezer yoki teshish qurilmalarida bajarib bo‘lmaydi. Ularni kuchli ultratovush bilan amalga oshirish mumkin. Masofada joylashgan ob’ektlarni aniqlashda radiolokatsiyadan foydalaniladi. Lekin radiolokatsiya faqat metal ishtirok etgan ob’ektlarnigina aniqlash imkoniyatini beradi. Okeanlarda baliqlar to‘dasini, tirik organizmlarni, relefini aniqlashda faqat ultratovushlardan foydalaniladi. Qizdirish mumkin bo‘lmagan holatlarda turli markadagi metalllarni payvandlashda ham ultratovushdan foydalaniladi. http://hozir.org Download 91.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling