2 O’tkir o’pka bakterial destruksiyalari

 
Bronxoektaziyaning tasnifi: 
1) kelib chiqishiga qarab — orttirilgan, dezontogenetik, Tug’ma; 
2) forma turiga qarab — silindrsimon, haltasimon, kistasimon; 

---

8 
3) tarkalishi bo’yicha — bir tomonlama, ikki tomonlama, keng (9—10 segmentdan 
ko’p), kamrok — bo’lak va segmentni ko’rsatgan holda; 
4)jarayonning fazasiga qarab — zurayish, remissiya. 
Tashhisda albatta yurak va nafas yetishmovchiligi borligi, darajasi, qo’shimcha 
kasalliklar va asorati ko’rsatilishi kerak. 
Klinikasi. Bolalarda bronxoektaz kasalligining 
klinikasi birinchi navbatda zararlanish kengligi va 
yurak qontomir sistemasi, nafas funksiyasining 
buzilishi, kompensasiya darajasi bilan aniqlanadi. 
Agar bronxit zararlangan soxddan tashkariga chiqlasa, 
u mahalliy, o’pkaning kushni bo’laklar bronxlariga 
tarkalgan bo’lsa, diffo’z hisoblanadi. Diffuz bronxit 
ma’lum darajada kasallik kechishini og’irlashtiradi. 
Ko’pgina bolalar anemnezida emizikli yoki ilk 
yoshida boshlangan zotiljamning qaytalanishi qayd qilinadi. 
Bogcha yoshidagi bolalar ko’prok yukori nafas yo’llarining kataral yallig’lanishi, 
bronxit, zotiljam bilan ko’p kasallanadilar. Ba’zi bemorlarda esa ishtaxa pasayishi, tez 
charchash, terlash, jismoniy ish kilganda xansirash belgilari namoyon bo’ladi. Bo-
lalarda ajralayotgan balg’am mikdoriga qarab o’pkadagi jarayonning 
og’irlashishini aniqlab bo’lmaydi, chunki bolalar balg’amni yutadi. Remissiya 
davrida tana harorati normal yoki subfebril, ba’zi hollarda birdan kutarilishi mumkin. 
Zurayish davrida harorat reaksiyasi kuchli ifodalangan bo’ladi. Bolalarda xozirgi 
paytda og’ir asoratlangan turlari: qon tuflash, qon ketishi, sassiq balg’am ajralishi kam 
uchraydi. Agar jarayon bitta yoki ba’zan ikkita bo’lakda joylashgan bo’lsa, bolalarning 
jismoniy rivojlanishiga qarab surunkali yiringli jarayon borligini gumon qilish kiyin, 
ammo bunda fakat teri koplamlari bir oz oqarganligini aniqdash mumkin. Ikki 
tomonlama o’pkaning surunkali yallig’lanishi og’ir kechadi va bu 25—30% ni tashkil 
qiladi. Kasallikning keng zararlanish turi bo’lsa, bemor jismoniy rivojlanishdan ancha 
orqada qoladi, ishtaxasi pasayadi. Tirnok falangalari deformasiyalangan, «nog’ora 
tayoqchalari» ko’rinishida, tirnoq yuzasi «soat oynasiga» o’xshab qoladi. Kasallik 
kancha o’zokdavom etsa, ko’rsatilgan belgilar shuncha ifodalangan bo’ladi. Ularning 
rivojlaiishi surunkali gipoksiya bilan bog’liq. Bitta o’pkaning total zararlanishi hisobiga 
shu tomoni nafas olishdan orqada kolishi va ko’krak qafasining assimmetriyasi 
kuzatiladi. Bronxoekgaziyaga xos perkussiya natijalari ko’pincha o’pkaning 
zararlangan sohasi pnevmoskleroz va atelektaz holatda bo’lganida, o’pkaning orqa 
pastki qismlarida esa perkutor tovushning tumtoqlanishida aniqlanadi. AusKo’ltasion 
tekshirish orqali o’pkaning zararlangan qismlarida har hil kalibrli quruq va nam 
xirillashlar, ayniqsa yutal paytida kuchli eshitiladi. 
Bronxoektaziyaning to’g’ri va ishonchli rentgenologik belgilari kengaygan 
bronxlarga to’g’ri keluvchi atelektaz yoki yacheykasimon oqarish va halkali-
galvirsimon soya hisoblanadi. Bronxoektaziyada bunday rentgenologiya o’zgarishlar 
1/3 bemorlarda aniqlanib, ko’prok, o’pkaning pastki, kamrok o’rta bo’laklari va 
tilsimon segmentlar zararlanadi. Odatda atelektazlar bir tomoni ko’ks oraligiga qaragan 
uchburchaksimon soya sifatida ko’rinadi. O’pkaning total kasallanishida ko’krak 
qafasining shu qismi kichrayishi qovurg’alar oraligining torayishi, shu o’pka 

---

9 
maydonining ko’p yoki kam qorongilashishi, ko’ks oraligining zararlangan tomonga 
surilishi kuzatiladi. Rentgenografiyada boshqa belgilar bronxoektaziya uchun ham 
axmiyatli. 
Ularga o’pka ildizining kengayishi, zararlangan soxaada o’pka tasvirnning 
deformasiyasi, bo’laklararo plevraning kalinlashishi, sinuslar obliterasiyasi kiradi. 
Diagnostikada qontrast usul bilan tekshirish 
muhim axdmiyatga ega 
(bronxografiya).