2. O’zbekistonda byudjet-soliq siyosati. Byudjet-soliq siyosati barqarorligi

2-jadval

O’tgan yillar mobaynida soliq yukining kamayishi

Soliq turlari	1992-2009 yillarda soliqlarning yuqori ko’rsatkichlari.	2012 y.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i	45%	9%
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i	13%-60%	8%-22%
Qo’shilgan qiymat solig’i	30%	20%
Yagona ijtimoiy to’lov	40%	25%
Kichik korxona va va mikrofirmalar uchun yagona soliq	15,2%	6% (sanoat sohasida - 5%)

O’tgan yillar davomida soliq to’lovchilar zimasidagi soliq yukini kamaytirish, ularning moliyaviy barqaroligini ta’minlash va ishlab chiqarish jaryonlarining yanada kengaytirish maqsadida ular daromadlaridan undiriladigan asosiy soliqlar bo’yicha soliq stavkalari quyidagicha kamaytirildi:
-2011 yilda soliq yuki, 1991 yil bilan solishtirganda, yalpi ichki mahsulotga nisbatan 2 barobar kamayib, 41,2 foizdan 22 foizga tushdi.
-Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i bo’yicha 1992 yildagi 45 foizdan 2012 yilda 9 foizga yoki o’tgan yillar mobaynida
5 barobarga;
-Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i 1992 yildagi 60,0 foizdan 2012 yilda 22,0 foizga yoki o’tgan yillar mobaynida 2,7 barobarga;
-Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan solig’i bo’yicha 1992 yildagi
5 foizdan 2012 yilda 3,5 foizga yoki o’tgan yillar mobaynida 1,4 barobarga;
-Mikrofirma va kichik korxonalar uchun belgilangan yagona soliq to’lovi bo’yicha, 1998 yildagi 15,0 foizdan 2012 yilda 6,0 foizga yoki o’tgan yillar mobaynida 2,5 barobarga;
-Yagona ijtimoiy to’lov bo’yicha 1992 yildagi 40,0 foizdan 2012 yilda 25,0 foizga yoki o’tgan yillar mobaynida 1,6 barobarga pasaytirilgan.(3-jadval)
Jadvaldan ko’rinadiki, mamlakatimizda soliq yuki dunyo bo’yicha hamda Evropa Ittifoqi davlatlari,Lotin Amerikasi davlatlaridagi o’rtacha darajadan 2,1 marta past ko’rsatkichga ega. SHuningdek, MDHga a`zo davlatlardagi o’rtacha soliq yukining ham nisbatan past ekanida yurtimizdagi soliq yuki darajasining ta`sirikatta. CHunki, Rossiyada bu ko’rsatkich 34,1 foizni, Belorussiyada 27,6 foizni, Ukrainada 25,3 foizni tashkil etadi.