2. tajriba ishi. Tabiiy suvlarni dag’al va kolloid zarrachalardan tozalash ishning maqsadi
Download 452.25 Kb. Pdf ko'rish
|
2. Tajriba ishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 5 - rasm. Koagulyasion parchalarni hosil bolish sxemasi.
- Tajriba uchun olingan suvlar
- NAZORAT SAVOLLARI
|
3
[(Al(OH) 2 ]++OH - Al(OH) 3 Al 3 ++3OH - Al(OH) 3 [AlOH] 2 + +2OH - (2) Umumiy holda А1(ОН) 3 - А1 3 H З (O va aksincha suvning P H qiymati 7 dan katta bo’lsa, А1(ОН) 3 kislotali dissotsiyalanadi: Al(OH) 3 H + + H 2 AlO 3 - Al(OH) 3 2H + + HAlO 3 2- Al(OH) 3 3H + + AlO 3 3- Keltirilgan reaksiyalardan ko’rinadiki, suvning ishqorliga yoki kislotaligi katta bo’lsa А1(ОН) 3 suvda ionlarga parchalanganligi uchun koagulyatsiya jarayonida kalloid zarrachacharining kattalashib katta zarrachalarga "parchalarga" aylanishi sodir bo’lmaydi. Agar suvning
Р Н ni 6,5 8 oralig’ida koagulyatsiya jarayonida А1(ОН) 3 ionlarga ajralmaydi va gidroliz natijasida hosil bo’lgan barcha А1(ОН)
molekulalari atrofida har xil kalloid modda zarrachalari qo’shilishi natijasida ular kattalashib cho’kmaga o’tadi.
5 - rasm. Koagulyasion parchalarni hosil bo'lish sxemasi. 1 – suv tarkibidan ajralib parchaga aylangan zarrachalar; 2 – gidrooksid zarrachalari; 3 – organik moddalar; 4 – yelimlovchi ko'prikchalar; 5 – suv to'lg'izilgan yuzalar. Suvni koagulyatsiyalash uchun koagulyat sifatida FeSO 4 tuzi qo’llanganda, bunda FеSО 4 tuzi gidrolizlanishi natijasida Fe(OH), hosil bo’ladi hosil bo’lgan temir ikki gidroksid jarayoni ketishi uchun temir ikki gid-roksidni temir uch gidroksidga aylantirish kerak, ya‘ni oksidlanish kerak. Oksidlanish jarayoni suvning P H ni 9 - 9,5 bo’lganda tezlashadi, Suvning Р Н ni
9 - 9,5 ga keltirish uchun koagulyatsiya qilinayotgan suvga ma‘lum miqdorda ishqoriy eritma qo’shish kerak. Ko’p hollarda koagulyant sifatida bir vaqtda suvni koagulyatsiyalash hamda qattiqligining cho’kma hosil qilish bilan kamaytirish zarur bo’lgan vaziyatda ishlatiladi. Suvning qattiqligini kamaytirish uchun suvga kalsiy gidroksid eritmasi qo’shiladi. Bunda suvga qo’shilgan kalsiy gidroksid temir ikki oksidni temir uch gidroksidga aylantirishni ham ta‘minlaydi, ya‘ni: 4 Fе (ОН) 4 Са SО 4 . 4 Fе SО 4 + Са(ОН) 2 +О 2 +2Н 2 О Bu ikki operatsiyani bir vaqtda olib borish natijasida suvning qattiqligi kamayishi bilan koagulyatsiya jarayoni ham ketadi. Koagulyatsiya natijasida suvning tarkibi quyidagacha o’zgaradi: birinchidan suvdagi Са(НСО 3 ) 2 birikmalar koagulyatsiya uchun olingan A1 2 (SO 4 ) 3 tuzi
bilan va gidroliz natijasida hosil bo’lgan H 2 CO 4 kislotasi bilan birikish natijasida suvdagi НСО 3
ionlarining kontsentratsiyasi kamayadi. H 2 ionlarning kontsentratsiyasi kamayishi esa koagulyatsiya natijasida suvning bikarbonat ishqorligi kamayishiga olib keladi. Bunday o’zgarish quyidagi bilan ifodalanadi: З Са (НСО 3 ),+А1 2 (8О 4 ) з * ЗСа З О 4 + 2А1 (ОН) 3 +6 СО, Са (НСO 3 ) 2 + Н 2 SО 4 = Са SО 4 + Н 2 О+2СО 2 Ikkinchidan suvda SO 4 ionlarining kontsentratsiyasi qo’shilgan koagulyantning dozasi miqdori oshadi. Bunday o’zgarish quyidagicha: C SO4 2- = C SO4 2- + E D k mg /kg . Bunda D
k suvdagi SO 4 ionlarining dastlabki kontsentratsiyasi mg/kg. D k - koagulyant dozasi mg/kg. E koagulyant ekvivalent og’irligi. Uchinchidan suvdagi SiO 3 ionlarining kontsentratsiyasi ham qisman kamayadi. Bu ionlarning kontsentratsiyasi kamayishi quyidagacha topiladi:
To’rtinchidan koagulyatsiya jarayonida suvdagi gumus va mualloq moddalarning kamayishi hisobiga suvning tiniqligi oshadi. Beshinchidan suvdagi organik moddalarning miqdori kamayishi hisobiga suvning oksidlanish holati kamayadi.
ISHNING BAJARILISHI TARTIBI VA TAJRIBA NATIJASI. Tajribani bajarish uchun bir xil hajmdagi 4 ta kolbaga 500 ml.dan tabiiy suv solib hamma kolbadagi suvni 40° S qizdirilgandan keyin birinchi kolbaga 4 ml, ikkinchi kolbaga 2 ml xlorid kislotasining 0,1 ml eritmasidan qo’shiladi. Uchinchi kolbaga 0,1 ml natriy gidroksidi eritmasidan 5 ml. qo’shiladi. To’rtinchi kolbaga hech qanday eritma qo’shilmaydi. Kolbalarni aralashtirganimizdan keyin har bir kolbadagi eritmaning P H ni aniqlab kolbalarga 5 ml.dan alyuminiy sulfat Al SO 4 , tuzining 1% li eritmasidan quyib, kolbalarni 5 minut davomida aylanma harakat bilan aralashtirib, hosil bo’lgan cho’kmaning to’la kolbalarni 45 minut qo’zg’almaydigan joyga quyiladi. Bu vaqt ichida tajriba uchun olingan suvning qattiqligi, ishqorligi, oksidlanish jarayoni va undagi mualloq 1 moddalarning miqdori aniqlanadi. 45 minut o’tgandan keyin har bir kolbadagi tingan eritmani cho’kmadan alohida kolbalarga ajratib, eretma filtrlanadi, filtrlarda ajralgan cho’kmalarni bir necha marta distillangan suv bilan yuvilgandan keyin quritib, quritilgan cho’kmalar og’irligi aniqlanadi. Filtrlab ajratilgan eritmalarning ham Р Н ni, ishqorligi, qattiqligi va oksidlanish jarayoni aniqlangandan so’ng olingan natijalar quyidagi jadvalga kiritiladi va aniqlangan natijalarga asoslanib har bir kolbadagi tajriba uchun olingan suvda koagulyatsiya jarayoni qanday ketganligi aniqlanadi:
Ishqorligi Qattiqligi Oksidlanish natijasi I - kolba II - kolba III - kolba IV – kolba NAZORAT SAVOLLARI: 1.Suv tarkibidagi muallaq va kalloid zarrachalar turlari. 2.Kaogulyant sifatida А1 2 (SО 4 ) 3 tuzining ishlatilish sohasi. 3.Temir sulfat tuzining kaogulyant sifati ishlatilish shartlari. Download 452.25 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|