2-tema: Arnawlı atamalar. Ilimiy informaciya

2-tema: Arnawlı atamalar. Ilimiy informaciya
Jobası:
1. Arnawlı atamalar hám ilimiy informaciya alıwdı úyreniw
2.Taraw sózlikleri menen islesiw
3. Arnawlı atamalardı jaǹa pedagogikalıq texnologiyalarda úyreniw
1. Arnawlı atamalar hám ilimiy informaciya alıwdı úyreniw
Informaciya birinshi náwbette, analiz etiw, jıynaw, menen baylanıslı bolǵan ilimiy jumıs esaplanadı. Tariyxta informaciya ilim menen baylanıslı kompyuter ilimi, psixologiya, texnologiya hám razvedka agentlikleri, sonıń menen birge arxivlestiriw, sawda, huqıqtanıw, til bilimi, muzeytanıw, menejment, matematika, filosofiya, mámleketlik siyasat jáne social pánler sıyaqlı hár qıylı tarawlardı óz ishine aladı. “Ilimiy informaciya” túsinigi birinshi isletiliwi 1955-jılda bolǵan. Informaciya iliminiń dáslepki táriypi (1968-jılda, Amerikalıq Hújjetler Institutı ózin Amerikalıq Informaciya Pánleri hám Texnologiyaları Jámiyeti dep ataǵan jıl): operatciyalardı izertlew, grafika, baylanıs, menejment hám soǵan uqsas basqa tarawlar.
Ilimiy informaciya isletiliwine qaramastan úyrenetuǵın sap ilimiy strukturalıq bólekke, xızmetler hám ónimlerdi islep shıǵaratuǵın ámeliy pán quramına iye. Bir qansha avtorlar óz shıǵarmalarında ilimiy informaciya atamasın keń qollanıla basladı. Bul ásirese, 1960-jıllardıń ortalarında A.I. Mixaylov hám basqa sovet avtorları tárepinen islep shıǵılǵan koncepciya menen baylanıslı. Mixaylov mektebi informatikanı ilimiy maǵlıwmatlardı úyreniwge tiyisli pán retinde kórdi. Tarawdıń tez rawajlanıp atırǵan hám pánler arasındaǵı tábiyatı sebepli informatikanı anıq anıqlaw qıyın.
Ilimiy informaciya jıynaw, úyreniw klassifikaciyası, manipulyaciyası (ruwxıy, psixologik tásirdiń bir túri), saqlaw, júklew hám tarqatıw, informaciya insan bilimin ulıwma jetkizip beriwden kelip shıqtı. Maǵlıwmatlar analizi ilimpazlar tárepinen hesh bolmaǵanda, Efiopiya imperiyasi dáwirinen baslap, búgingi kúnde kitapxanalar hám arxivler dep atalıwshı materiallıq saqlaw orınları payda bolıwı menen qáliplesti. Informaciya XIX ásirde kóplegen basqa sociallıq pánler qatarında payda bolǵan. Pán retinde, sonday-aq, onıń negizgi túbirlerin úyrenedi, Ilim izertlew tariyxında birinshi máselelerdi járiyalaw menen baslanadı. Birinshi ilimiy jurnal 1665-jılda Patshalıq Jámiyeti (London) tárepinen basıp shıǵarılǵan. Ilimniń qáliplesiwi XVIII ásirde júz bergen. 1731-jılda Benjamin Franklin shólkemlestirgen Filadelfiya kitapxanası kompaniyası tez arada kitaplar áleminde keńeytirilgen ilimiy eksperiment orayına aylandı, mámleket puqaraları tárepinen birinshi kitapxana hám ilimiy tájiriybeler jámiyetlik kórgizbeler bolıp ótti. Benjamin Franklin Massachusets shtatındaǵı qalashaǵa qarjı kirgizip, kitaplar kompleksi menen birinshi jámiyetlik kitapxanasın qurdı.
1950-jıllarǵa kelip ádebiyatlardı izlew, saqlaw hám alıw ushın avtomatik apparatlardıń múmkinshilikleri tuwralı maǵlıwmatlar kóbeydi. Usı túsinikler dárejesi hám potencialı asıp barıwı menen hár qıylı informatikaǵa qızıǵıwshılıq ósti. 1960 hám 70-jıllarda partiyalardı qayta islewden onlayn rejimlerge, tiykarǵı kadrlardan mini hám mikrokompyuterlerga ótiw baslandı. Bunnan tısqarı pánler ortasındaǵı dástúriy shegaralar joǵaldı hám kóplegen informatika ilimpazları basqa programmalarǵa qosıldı. 1980-jıllarǵa kelip, “Grate Med” de úlken maǵlıwmatlar bazaları payda boldı. Medicina milliy kitapxanası hám Dialog hám Compuserve sıyaqlı paydalanıwshılarǵa mólsherlengen xızmetler birinshi ret adamlar tárepinen jeke kompyuterlerinen paydalanıw múmkinshiligine iye boldı. On jıllıqtıń aqırına kelip, baspa ǵalaba xabar quralları, sociallıq pánler, energiya hám qorshaǵan ortalıq hám jámiyetshilliktiń informaciya sistemaları qatnasıwında arnawlı qızıǵıwshılıq toparları payda boldı. Búgingi kúnde informatika tiykarınan texnikalıq bazalardı, sociallıq salalardı hám onlayn maǵlıwmatlar bazaların teoriyalıq túsiniwdi, húkimet, óndiris hám tálimde, internet tarmaǵın rawajlandırıwdı hám keń paydalanıwdı úyrenip atır.