2 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги андижон давлат университети табиий фанлар факультети

BIOLOGIYA DARSLARIDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN 
FOYDALANISHNING AHAMIYATI 
M.X.Ravshanova Sh. Normurodov 
Navoiy davlat pedagogika instituti 
Darslarni an`anaviy usullarga tayangan holda tashkil etish hozirgi 
vaqtda ko`p 
ham samara 
bermaydi. Chunki,an`anaviy 
usullarga 
asoslangan darslarda o`qituvchi faol, ta`lim oluvchilar sust ishtirokchi 
hisoblanadi. Hozirgi vaqtda o`quvchilarning darsga bo`lgan e`tiborini va 
qiziqishini oshirish ancha mushkul vazifa bo`lib qolmoqda. Sababi axborot 
texnologiyalari rivojlangan davrda o`quvchilar oynai jahonda berilayotgan 
ko`rsatuvlar, gazeta va jurnallar, internet tarmog`I orqali ko`p ma`lumotlarga 
ega bo`lishi darslarni noan`anaviy usulda tashkil etishni talab etadi. Shuning 
uchun axborot texnologiyalariga asoslangan darslar hozirgi davr talablariga 
to`lamos keladi. 
Axborot texnologiyalarini darsda qo`llash uchun maktabda ham 
shunga yarasha shart – sharoitlar bo`lishi talab etiladi. Bunda o`quv xonasi 
kompyuter, katta monitorli ekran, mikrofon, ovoz kuchaytirgich kabi jihozlar 
va internet tarmog`iga ulangan bo`lishi kerak. Bunday jihozlangan o`quv 
xonasida biologiya fanidan amaliy va laboratoriya mashg`ulotlarini o`tkazish 
ancha qulay hisoblanadi. Amaliy va laboratoriya darslarida virtual 

---

347 
laboratoriyadan foydalanib o`quvchilarga o`rganilayotgan o`simlik, hayvon 
yoki odam organizmining o`ziga xos xususiyatlari to`g`risida atroflicha bilim 
berish mumkin.
Ko`p vaqt talab etadigan yoki o`tkazish imkoniyati cheklangan 
tajribalarni ham virtual laboratoriyadan foydalanib biologiya darslarida 
o`tkazish mumkin. O`quvchilarda ushbu tajribalarni mustaqil kompyuter 
jihozlaridan foydalangan holda bajarishlari va tegishli xulosalar chiqarishlari, 
mavzu yuzasidan bilimlarini mustahkamlashlari mumkin.
Biologiya darslarida axborot texnoloogiyalarini morfologik, anatomic 
va fiziologik mazmundagi darslarda qo`llash yaxshi samara beradi. 
O`simliklarda boradigan fiziologik jarayonlarni videolavhalar, animatsiya 
yoki ilmiy videofilmlar asosida tushuntirish o`quvchilarning mavzuga oid 
bilimlarini boyitishda katta ahamiyatga ega. Masalan, “O`simliklarda organic 
moddalarning hosil bo`lishi. Fotosintez” mavzusida animatsiya yoki 
videolavhalardan foydalanish mavzuni o`quvchilar xotirasida uzoq 
saqlanishiga va oson o`zlashtirishiga yordam beradi. 
Zoologiya darslarida hayvonlarning (baliqlar, suvda ham quruqlikda 
yashovchilar, sudralib yuruvchilar, qushlar va sutemizuvchilar) tuzilishi, 
ko`payishi, ta`sirlanishi va tarqalishini ham kompyuter texnikasidan 
foydalangan holda turli videolavhalar hamda internetdan o`quv sayti 
materiallaridan foydalanib tushuntirish o`quvchilarning darsga bo`lgan 
e`tibori va qiziqishini oshiradi. Ularni mustaqil o`qib o`rganishga undaydi. 
Zoologiya darsligida qushlar to`g`risida ma`lumot berilgan ammo ularning 
sayrashi bilan o`quvchilar ko`p ham tanish emas. Shuning uchun zoologiya 
darslarida qushlarning ovozi(sayrashi)dan foydalanisho`quvchilarning mavzu 
yuzasidan bilimlarini boyishiga olib keladi.
Odam va uning salomatligi fanidan qon aylanish, ovqat hazm qilish, 
nerv sistemasi, ayirish sistemasi kabi anatomic va fiziologik mazmundagi 
darslarda axborot texnologiyalarni qo`llash kutilgan natijalarni beradi. 
O`quvchilarning mavzuga oid bilimlarini mustahkamlash barobarida ularda 
axloqiy, estetik, gigiyenik tarbiyani shakllantiradi. Biologiya darslarida 
axborot texnologiyalaridan foydalanish o`quvchilarning darsga bo`lgan 
qiziqishini, e`tiborini oshiradi. Ularda axloqiy, ekologik, estetik, gigiyenik, 
iqtisodiy tarbiyani shakllantiradi. 

---