2 Ўзбекистон республикаси

8.3. Тест турлари ва тест топшириқлари шакллари
Агар тестларни туркумлашда уларнинг қўллаш мақсади ва вазифаларига 
асосланадиган бўлсак, психологик тестлардан бошқа барча тестларни қуйидаги 
уч гуруҳга ажратиш мумкин:
-интеллектуал ривожланиш даражасини аниқловчи тестлар;
-педагогик тестлар;
-муайян касбга яроқлиликни аниқловчи тестлар;
Фаннинг мазмунидан келиб чиққан ҳолда биз фақат педагогик тест ҳақида 
тўхталамиз. Адабиѐтларда бундай тест топшириқларининг қуйидаги шакллари 
баѐн этилади :
-бирдан-бир тўғри жавоби бўлган ѐпиқ топшириқлар;
-бир неча тўғри жавоблари назарда тутилган ѐпиқ топшириқлар;
-битта сўз (ѐки сўзлар) тушириб қолдирилган гапдан ташкил топган очиқ 
топшириқлар;
-тўғри кетма-кетликни аниқлаш учун топшириқлар;
-ўзаро боғлиқликни (мувофиқликни) аниқловчи топшириқлар;
-айрим фанлар бўйича билимларнинг чуқурлигини аниқлаш бўйича 
топшириқлари;

---

271 
-сонни тўлдиришга мўлжалланган топшириқлар, бунда сонлар сериясини 
топиш усулини аниқлаш ва уни муайян тартибда белгилаш талаб қилинади;
-қарама-қарши муносабатларни аниқлаш тестлари;
-масалалар ечишга қаратилган (математик, физик ва б.) топшириқлар;
-чизмалар ва схемаларни тушунишга қаратилган топшириқлар;
-шакллар нисбатини аниқлашга қаратилган топшириқлар;
-олинган ахборотни ўзлаштириш даражасини аниқлаш топшириқлари;
-синонимлар ва антонимларни фарқлашга оид топшириқлар;
-аналогия (айнан ўхшашлик)га оид топшириқлар;
-ўқилган матнни тушунишга оид топшириқлар;
-кўрсатмаларни бажаришга оид топшириқлар;
-билимдонликни аниқлашга доир топшириқлар;
-тафаккурни аниқловчи тестлар;
-орфографик тестлар;
-тил масалаларига доир топшириқлар ва бошқалар.
Мутахассислик (умумтехник) фанлардан тест топшириқлари тузишда ѐпиқ 
(бир ѐки бир неча тўғри жавобли), очиқ, мувофиқликни ва тўғри кетмакетликни 
аниқлашга оид тест топшириқларидан фойдаланиш тавсия этилади. Бунда бир 
ўқув мақсадига эришганликни турли тест топшириқлари ѐрдамида аниқлаш 
(инвариант) тестлар тузиш ҳам мақсадга мувофиқдир.
Очиқ топшириқлар. Агар тест топшириғи матнида, унинг таянч сўзлари 
ѐки гап тушириб қолдирилган бўлса, бундай топшириқ очиқ (тугалланмаган) 
тест деб аталади.
Бу шаклдаги тестларда ўқувчиларнинг битта, иккита сўздан иборат қисқа 
ва аниқ жавоб беришлари тахмин қилинади. Бу ҳақда тестга илова қилинган 
йўлланмада баѐн этиш керак. Бланканинг бўш жойида жавоб учун зарур бўлган 
жой қолдирилади.