2 Ўзбекистон республикаси

4.6. География ва физика фанлараро алоқа услубидан фойдаланиш  
Мактабнинг география ва физикадан тузилган ўқув дастурларини, мавжуд 
дарсликларини кўриб чиқилганда шундай хулосага келиш мумкинки, ҳар икки 
дарсларидаги бир қатор мавзуларни бир-бирига боғлаб ўтиш зарурати туғилади.
Маълумки, мактабда физиканинг элементар курси ўрганилади. Бу 
курснинг мақсадларидан бири, жумладан ўқувчиларга ўлчов асбоблари ва 
физика лабораторияси асбоб-ускуналари билан ишлашга керакли ўқув 
малакаларини орттиришдан иборат.
Бу ҳол мактабда физика дарси билан география дарсини боғлаб ўқитишни 
тақозо қилади. Мактаб физика курсининг мазмуни ўқитувчига ўқувчиларга 
дунѐнинг моддийлиги ва ундаги ҳодисаларнинг бир-бирига боғлиқ эканлиги бу 
ҳодисаларнинг қонуниятларини билиш мумкинлиги ва бу қонуниятларнинг 
амалий фаолиятимизда ишлатилиши тўғрисида тасаввур ҳосил қилишга имкон 
беради.
Физика дарси материалларини ўтишда ўқувчиларнинг географиядан 
олган билим ва малакаларига асосланиш қуйидагича:

---

223 
География физика билан боғланиш жадвали 
Физика 
География 
1.»Моддаларни уч ҳолати» (6-синф дарлиги) 
2.Туташ идишлар. Шлюзлар, водопроводнинг 
тузилиши. (6-синф) 
3.»Атмосфера босими» Торичелли тажрибаси. 
4.Атмосфера босимини
ўлчаш. Барометр. 
Анероид. 
5.Ҳар хил баландликка атмосфера босими 
ҳавода сузиш (7-синф) каби мавзуларни 
ўтишда. 
6. «Иссиқлик узатиш ва иш» иссиқлик 
ўтказувчанлик. 
Конвенция, 
нурланиш. 
Буғланиш 
ва 
конвенция. 
Буғнинг 
конденсатцияланиши. Иссиқлик миқдорини 
ҳисоблашга доир мисоллар. (7-синф). 
7.Қуѐш-ердаги энергиянинг асосий манбаидир. 
(7-синф) мавзусини ўтишда.
1.Атмосфера. Ёғинлар. (5-синф) 
2.»Инсоннинг хўжалик фаолиятида дарѐдан 
фойдаланиш». сув ҳавзаларини сақлаш. (5-синф 
дарслиги) мавзусида. Шлюз ҳақида ўқувчиалр 
олган 
дастлабки 
маълумотга 
асосланиш 
мумкин.
3.»Атмосфера босими». Атмосфера босимини 
ўлчаш. (5-синф). Мавзуларини материаллари 
бўйича 
ўқувчилар 
олган 
билимларидан 
фойдаланиш мумкин. 
4.Атмосфера, ҳаво ҳарорати. Тропосферада 
ҳавонинг исиши. Шамол. Унинг йўналиши ва 
кучини аниқлаш. Туман ва булутлар. Ёнғинлар 
(5-синф) 
мавзулари материаллари бўйича 
ўқувчилар олган билим ва малакаларидан 
фойдаланиш мумкин.
5.»Қуруқликдаги сув. Ер ости ва ер усти 
сувлари». 
«Булоқлар», 
дарѐлар, 
текисликлардаги оқар сувларнинг иши. Кўллар, 
ботқоқликлар. «Атмосфера» ҳаво ҳарорати, 
тропосферада ҳавонинг исиши. Атмосфера 
босими, шамол, туман ва булутлар, ѐғинлар. 
Ернинг қуѐш атрофидаги йиллик ҳаракати, 
иссиқлик минтақалари каби мавзулар бўйича 
ўқувчилар олган билимларига асосланиши 
мумкин.