20 – mavzu: VIII guruh elementlari. Reja

Kobalt va nikel (III) ning birikmalari

Kobaltning +3 oksidlanish darajali kompleks birikmalari juda ko‘p uchraydi. Binar birikmalari va tuzlari esa kam. Nikelning +3 birikmalari deyarli yo‘q.
Kobalt (III) oksid. Co₂O₃ – kulrang, to‘q jigarang yoki qora rangli, kuchli oksidlovchi xossaga ega aralash oksid. Tarkibida kislorod steximetrik taqchil. Amalda suvda erimaydi. Kislotalar bilan kuchsiz ta’sirlashadi. 300°С dan yuqorida parchalanadi:
6Co₂O₃ = 4Co₃O₄ + O₂.
Nikelning yuqori oksidi olinmagan.
Kobalt (III) gidroksid Co(OH)₃ va nikel (III)gidroksid Ni(OH)₃.
Kobalt (III) gidroksid to‘q jigarrang, odatdagi sharoitda stexiometrik bo‘lmagan tarkibga ega modda. Yorug‘likda parchalanadi. Suvda erimaydi, nitrat va sulfat kislotalar bilan oksidlovchi xossa nomoyon qilib sust ta’sirlashadi:
4Co(OH)₃ + 4H₂SO₄ = 4CoSO₄ + O₂ + 10H₂O.
Ishqor eritmalariga kobalt (III) tuzlari ta’sir ettirib olinadi:
CoCl₃ + 3NaOH = Co(OH)₃ + 3NaCl
Yoki kobalt (II) tuzlariga ishqorlar ta’sir ettirib:
2CoCl₂ + Cl₂ + 6NaOH = 2Co(OH)₃ + 6NaCl.
Nikel (III) gidroksid – ikki xil polimorf modifikatsiya xosil qiladigan qora rangli modda. Kuchli oksidlovchi xossaga ega:
2Ni(OH)₃ + 6HCl = 2NiCl₂ + Cl₂ + 6H₂O.
Faqat nikel (II) gidroksidga ishqorlar ta’sir ettirib olinadi:
2Ni(OH)₂ + Br₂ + 2NaOH = 2Ni(OH)₃ + 2NaBr.
Temir triadasi organic ligandlar bilan ko‘p sondagi komplekslar xosil qiladi: nikel dimetilglioksimat – Chugaev reaktivi va gemoglabin.