20-mavzu. Pulning xalqaro munosabatlardagi xarakat reja


Download 0.54 Mb.
bet15/21
Sana14.02.2023
Hajmi0.54 Mb.
#1196854
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   21
Bog'liq
20-mavzu. Pulning xalqaro munosabatlardagi xarakat reja

To’lovbalansi–bumamlakatningturlitashqiiqtisodiymunosabatlarbo’yichachetgato’laydiganvalyutavachetdankelibtushadiganvalyutalarningxaqiqiynisbatinio’zidaifodalovchi,jamlovchibalans xujjatidir.
To’lovbalansi-xalqarooperatsiyalarningbalansxisobvarag’i,ya‘nibu-davlatningtovarlar,xizmatlar,kapitallarniolibkirishhamdaolibchiqishko’rsatkichlariningnisbatiko’rinishidagibarchaxalqaroaloqalarimajmuiningvalyutadagiifodasi.
Buxgalteriyanuqtainazaridan,to’lovbalansidoimotenglashganko’rinishdabo’lishilozim.Ammo,haqiqatdaesa,uningasosiyelementlari,bo’limlaribo’yichatushumlarto’lovlardanortiq—aktivqoldik;to’lovlarningtushumlardanortiqbo’lishi—passivqoldikxolatlarko’proqyuzagachiqadi. Shusababliham,to’lovbalansinituzishhamdaqoldiqlarnianiqlashalohidaahamiyat kasb etadi.
To’lovbalansiquyidagiasosiybo’limlardantashkiltopgan:

  • savdobalansi,ya‘nitovarlarningolibkirilishivaolibchiqilishio’rtasidaginisbat;

  • xizmatvanotijoratto’lovlarbalansi;

  • o’zichigatovarlar,xizmatlarvabiryoqlamato’lovlarxarakatinioluvchijoriyoperatsiyalarbalansi;

  • kapitalvakreditlarxarakatiningbalansi;

  • rasmiyvalyutazaxiralaribo’yichaoperatsiyalar.

Savdobalansitovarlareksportivaimportiko’rsatkichlaridantashkiletadi.
Xizmatlarbalansio’zichigatransportlitashuvlar,sug’urta,elektron,telekosmik,telegraf,telefon,pochtavaboshqaaloqaturlaribo’yicha,xalqaroturizm,ilmiy-texnikvaishlabchiqarishmalakasiningalmashinuvi,ekspertxizmatlari,diplomatik,savdovaboshqavakolatxonalarnixorijdasaqlashxarajatlari,ma‘lumotlaruzatish,madaniyvailmiyalmashinuvlar,turlikomissionyig’imlar,reklama,yarmarkalarhamdaboshqalarbo’yichato’lovvatushumlarnioladi.
XVFuslubigakura,birtomonlamao’tkazmalarnialohidabirelementqilibko’rsatishqabulqilingan.Bularningtarkibigakuyidagilarkiradi:

  • davlatoperatsiyalari-boshqadavlatlargaberiladiganiqtisodiyyordamko’rinishidagisubsidiyalar,davlatnafaqalari,xalqarotashkilotlargaberiladiganbadallar

  • xususiyoperatsiyalar-ishchi,mutaxassis,qarindoshlarningo’zvatanigaqiladiganpulliko’chirmalari.

Investitsiyadanolinadigandaromadlarxarakati,harbiytusdagibitimlarvabirtomonlamao’tkazmalarni«korinmas»operatsiyalardebatashadi,chunkiularningmoddiyboyliklarxarakatigahechqandayta‘siriyo’q.
Joriyoperatsiyalarbo’yichato’lovbalansitarkibigasavdobalansiva«ko’rinmas»operatsiyalarkiradi.
To’lovbalansituzishningayrimuslublaridavlatningbirtomonlamao’tkazmalarinialohidamoddabo’yichaifodaetishnivauningqoldig’inijoriyoperatsiyalarbo’yichaqoldiqqaqo’shmaydi.
Kapitalvakreditlarxarakatibalansidaxususiyvadavlatkapitallariningolibkelinishiyokiolibketilishi,olinganyokiberilganxalqarokreditlarningo’zaronisbatlariifodaetiladi.
O‗ziqtisodiymazmunigako’ra,buoperatsiyalar2kategoriyagabo’linadi:tadbirkorlikvassudakapitaliningxalqaroxarakati.
Xalqarovalyutafondiningko‘rsatmasigaasosanko‘pginadavlatlarto‘lovbalansiniikkiasosiyyunalishbo‘yicha:joriyoperatsiyalarbalansivakapitalbilanmoliyaviyoperatsiyalar(kapitalxarakati)balansinituzadilar.Bubalanslaraktivyokipassivsoldobilanyakunlanishimumkin.
Joriyoperatsiyalarbalansi–tovarlar,xizmatlar,joriytransfertlarvadaromadlarbo‘yichatashqiiqtisodiyalokalarbo‘yichavalyutatushumivaxarajatio‘rtasidaginisbatniko‘rsatadi.Bubalansningijobiy(aktiv)qoldig‘imamlakatningboshqamamlakatuchunkreditlarekanligini,passivyokisalbiyqoldiqmamlakatlarningboshqamamlakatlardanqarzdorekanliginikurdi.


Download 0.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling