2021 ma’naviy ehtiyojlar rivojlanishining ijtimoiy-madaniy omillari

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
 
 
VOLUME 1 | ISSUE 3 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
34 
w
www.oriens.uz
April
2021
 
 
- jamiyat moddiy va ma’naviy ishlab chiqarishining pastligi, inson 
ehtiyojlarining eng zarurlari bilan cheklanishi. Eng zarur ehtiyojlar esa juda sekin 
o‘sib, ikkilamchi ehtiyojlarning yuksalishiga salbiy ta’sir etadi.
- jamiyatda mehnat taqsimotining, jumladan aqliy mehnat taqsimotining ham 
etarlicha rivojlanmaganligi – turli moddiy va ma’naviy mahsulotlarni ishlab chiqarish 
va ehtiyojlarni oshib borishiga yo‘l qo‘ymaydi;
- aholi oylik maoshlarning, daromadning pastligi, narxlarning baland, insonning 
har qanday eng oddiy ehtiyojlarni ham qondirishga to‘sqinlik qiladi. Odamlar o‘z 
daromadlarining 
asosiy 
qismini 
oziq-ovqatga, 
kiyim-kechakka, 
kommunal 
to‘lovlarga sarflashga majbur bo‘lishadi, ma’naviy ehtiyojlar qondirilmasdan qolib 
ketadi;
- jamiyat ma’naviy hayotida buzg‘unchi g‘oyalarning hukmron bo‘lishi. Bu 
muhitda yashayotgan insonlarning asosiy maqsadi – fiziologik hamda moddiy 
ehtiyojlarini qondirish bo‘lib qoladi. Inson san’at, adabiyot, ilm-fan bilan mashg‘ul 
bo‘lishi, ta’lim jarayonlarida qatnashishi, madaniy hordiq chiqarishi, ma’naviy 
boyliklarni yaratishi yoki o‘zlashtirishi kabi ma’naviy ehtiyojlar o‘z ahamiyatini 
yo‘qotib, qisman qondirilishi yoki umuman qondirilmasligi mumkin. 
Ma’naviy ehtiyojlarning qondirilmasligi jamiyat ma’naviy hayotida turg‘unlikni 
yuzaga keltirib, insonlar orasida turli illatlarni: axloqsizlik, mansabparastlik, 
dunyoparastlik, behayolik va boshqalarni avj olishiga sabab bo‘ladi.
Inson ehtiyojlarining muttasil ravishda o‘zgarib, yangilanib, yuksalib borishi 
jamiyat rivojlanish qonunlarida o‘z ifodasini topgan. 
XULOSA 
Ma’naviy ehtiyojlar – inson ehtiyojlarining eng oliy ko‘rinishi bo‘lib, uning 
mohiyatida bilimga, kamolotga intilish, yuksak ideallarga ergashish orqali o‘z-o‘zini 
namoyon etish va anglash yotadi. Ma’naviy ehtiyojlar jamiyat taraqqiyoti darajasini, 
axloqiy ideallarini, maqsad va manfaatlarning qanday g‘oyalarga yo‘nalganlik 
xarakterini ko‘rsatadi. U o‘z mohiyatida ijodkorlik, bunyodkorlik va yaratuvchanlik 
salohiyatini jamlagan bo‘lib, ma’naviy ehtiyojlarning qondirilishi jamiyatning 
taraqqiyotiga, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy takomillashuviga vosita bo‘lib xizmat 
qiladi.