2021 ustrushona vohasi o‘troq va ko‘chmanchi xalqlar

Ключевые слова: Уструшана, джети-осор, культура, келед, курама, 
чаткал, каратаг, династия сзинов, нурата, илонутти. 
Abstract: In this article, the author analyzes and illuminates the influence of 
Ustrushona Oasis on material and social relations, cultural exchanges, relations 
between local and nomadic peoples in the process of formation of culture of 
Indigenous and nomadic peoples on the basis of written sources and scientific 
literature. 
Key words: Ustrushona, Jeti-Osor, culture, keled, Kurama, chotqol, karatag, 
szin dynasty, nurota, Ilonotti. 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 3 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
543 
w
www.oriens.uz
April
2021
 
 
KIRISH 
O‗zbekiston Respublikasi mustaqilikka erishgach o‗z tarixini, vatan tarixini 
o‗rganishga aloxida e‘tibor berila boshlandi. Bizga yaxshi ma‘lumki xar bir 
halqning tarixini o‗rganishda uning madaniyatini o‗rganish aloxida ahamiyatga 
egadir. Zero prizidentimiz Sh.Mirziyoyev aytganlaridek ―Bizni mushtarak tarix 
va madaniyat, yagona muqaddas din, o‗xshash mentalitet bog‗lab turadi‖
1
. Mazkur 
yoritayotgan masalamizda xam aynan Ustrushona vohasi xalqlarining o‗zaro 
moddiy-madaniy va ijtimoiy aloqalarini yoritishni maqsad qildik.
Mavzuga oid adabiyotlar sharhi 
Tarixiy adabiyotlarda Ustrushona vohasi madaniyati va madaniyat 
almashinuvlari to‗g‗risida turlicha fikrlar mavjud. Xususan L.M. Levina o‗zining 
(SHarqiy orol dengizi mintaqasining etnik-madaniy tarixi. M .: 1996.396 b.) kitobida 
geografik jihatdan uch qisimga ajratadi.
1. quyi Sirdaryoning chap sohilida, uning eski o‗zaki Kuvandaryo havzasida
joylashgan Jeti Osor madaniyat o‗chog‗i
2. Jeti-Osorning janubi sharqida Sirdaryoning chap qirg‗og‗ida joylashgan.
Qoratog‗ning shimoliy tizimlari bilan chegaralangan. O‗troq Qoratog‗ madaniyati 
o‗chog‗i. 
3. Toshkent vohasi Angren chirchiq Keled xavzasidan Qurama tog‗ 
tizmalarigacha shimoli sharqdan Pekem, CHotqol yuqori talasgacha bo‗lgan 
katta bir hududiy lirpikda tashkil topgan Qovunchi madaniyati o‗chog‗i
2
.
Uning takidlashicha ushbu 3 ta madaniyat o‗chog‗i qayd etilgan kulolik 
mahsulotlari umumiy jihatlari bo‗yicha bir-biridan farq qilmaydi. Buning asosiy
sababi, Sirdaryo bo‗yi va uni havzasidagi cho‗l dasht mavzelarini fizik-geografik 
xususiyatlari birligi, buning oqibatida yuzaga kelgan xo‗jalik yuritish xayot
tarzining o‗xshashligidir. 
―Qovunchi‖ va ―O‗troq Qoratog‗‖ madaniyati rivojini uch davriy bosqichga
bo‗ladi. Birinchi yangi eraning boshidan III asrning oxiri yoki IV asr
boshigacha ikkinchi eramizning IV-V asrlari; uchinchi eramizning VI asridan
VIII asri boshigacha bo‗lgan davrlar Qovunchi madaniyatining uchinchi bosqichi 
uchun Sug‗dning Toshkent vohasiga ko‗rsatgan moddiy manaviy aks tasiri
xarakterlidir. Sug‗dning bu tasiri memorchilikni bazi bir tarkibiy qisimlarida 
terrakota qolip bilan tushiriladigan naqshlar va oz darajada qo‗pollik maxsulotlarida 
1
Ш.Мирзиёев. Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг иккинчи Маслаҳат учрашуви. Тошкент-2019 йил 29 
ноябр.
2
Л.М. Левина Этнокультурная история Восточного Приаралья. I тысячелетие до н.э. — I тысячелетие н.э. // М.: 
1996. 155-161 с.

---