22 tema. To’ginler haqqinda tusinik. Azotli to’ginler. Reje

Ammoniy xlorid-NH₄Cl. Ammoniy xlorid sodı islep shıg’arıwda aralıq o’nim sıpatında alınadı. Ammoniy xlorid suwda an’sat etiytug’ın aq untaq zat. Quramındag’ı 24-25 % shekem azot tutadı. Jaqsı fizikalıq qa’siyetlerge iye. Quramındag’ı 66,6 % shekem xlor bolg’anı ushın onı kartoshka, temeki ju’zim uqsag’an o’simlikler jaqsı ko’rmeydi, g’a’lle eginlerine isletiw jaqsı na’tiyje beredi.
Ammoniy xlorid gu’zde, shu’digar astına berilgende, xlor ionları juwıladı ha’m o’simlikler TSK g’a birikken NH₄ den arqayın paydalanadı.
Bul toparg’a sonın’day, ammonii karbonat – (NH₄)₂ CO₃ ha’m ammoniy bikarbonat - NH₄HCO₃ larda kiredi. Olardın’ quramına mass ra’wishte 24 ha’m 17 % azot bar. Olar ximiyalıq ta’repten turaqsɪz birikpelerden bolg’anı ushın diyxanshılıqta ken’ isletilmeydi.
Suyıq ammiaklı to’ginler. Suyıq ammiaklı to’ginler qatarına suyıltırılg’an ammiak, ammiaklı suw ha’m ammiakatlar kiredi. Nitrat yaki sulfat kislota isletilwmewi, qurg’atıw ha’m puwlatıw uqsag’an ilajlarg’a qa’jet joqlıg’ı sebepli olardı islep shıg’arıw ta’n narqı ju’da’ arzang’a tu’sedi: 1 t ammiaklı selitra ushın sarıplanatug’ın qa’rejet benen 2,5 t suyıltırılg’an ammiak alıw mu’mkin.
Suyıltırılg’an ammiak- NH₃. Konsentratsiyası joqarı (82,3 % azot), ballastsız to’gin.Ammiak gazin joqarı basım astında qısıp, suyıltırıw tiykarında alınadı. Ren’siz, ha’reketshen’ suyıqlıq. 34˚S da qaynaydı. NH₃ nın’ ushıp ketiwinin’ aldın alıw ushın arnalg’an metall ıdısta saqlanadı ha’m tasıladı. Suyıltırılg’an ammiak topıraqqa kiritilgknde, tezde gaz hallg’a o’tedi, topıraqtın’ kolloid fraksiyası ta’repinen jutıladı. Suyıltırılg’an ammiaktın’ topıraqqa jutılıwı ondag’ı gumus mug’darı, mexanikalıq quramı, ıg’allıg’ı ha’m ko’miliw teren’ligine baylanıslı.
Ammiaklı suw - NH₃ + H₂O yaki NH₄OH. Ammiaklı suw sintetik yaki koks-ximiyalıq ammiaktın’ suwdag’ı eritpesi bolıp, birneshe tu’r 20,5 % (25 % li NH₄OH ), ekinshi tu’ri bolas 16,4 % (20% li NH₄OH) azot tutadı. Onı a’piwayı uglerodlı polattan tayarlang’an ıdısta tayarlaw mu’mkin. Tasıw, saqlaw ha’m topıraqqa kiritiw protsessinde sezilerli mug’darda azot ısırap boladı.
Ammiakatlar – ammiaklı selitra (ammiaklı ha’m kaltsiyli selitralar yaki ammiaklı selitra ha’mde karbamid)nın’ suyıq ammiaktag’ı eritpesi. Olar quramı bo’limlerine baylanıslı halda 30-50% azot tutıwı mu’mkin. Ammiakatlar qara metallardı koroziyag’a ushıratıw sebebli ballonlar arnalg’an polatlardan tayarlanadı ha’m arnawlı ballonlarda saqlanadı.
Suyıq azotlı to’ginlerdi barlıq awıl xojalıq eginlerge tiykarg’ı azıqlandırıw (egiwden aldın) da’wrinde isletiw mu’mkin.
Qatar aralıq eginlerdi qosımsha azıqlandırıw ushın suyıq azotlı to’ginler isletiledi. Na’llerdi ku’ydirip jebermewi ushın to’ginler qatar aralarının’ ortasına yaki o’simlikten 10-1sm qashıqlıqta kiritiledi.