25-laboratoriyalıq jumıs Tema

Fenolokislotalar.
Aromatik uglevodorodlar halqasıdan vodorod atomlarining biri karboksil gruppaǵa, ekinshisi gidroksil gruppalarǵa almasınıwdan payda bolǵan birikpeler fenolokislotalar dep ataladı.
Salitsil kislota 1970C de suyıqlanadı. Suvda jaqsı eriydi. Sanaatda natriy fenolyatga basım astında uglerod IV oksidi tásir ettirib alınadı (Kol'be-SHmitd usılı ).

Salitsil kislota fenol hám benzol kislotanıń qásiyetlerin tákirarlaydı. Ańsat qaytarilib pimelin kislotanı payda etadı :

Salitsil kislota jáne onıń efirlari tábiyatta keń tarqalǵan. Olar medicinada hám anilin boyaw sanaatında isletiledi. Medicinada salitsil kislotanıń natriyli duzı, salitsil kislota atsetati - aspirin hám salitsil kislotanıń fenil efiri-salol temperaturanı páseytiriwshi, dezinfektsiyalawshi qural retinde qollaniladi:

Aromatik aminokislotalarda amino- hám karboksil gruppaları benzol saqıynasında yamasa qaptal shınjırda jaylasqan bolıwı múmkin. Amino- hám karboksil toparı benzol saqıynasında jaylasqan kislotalar úlken áhmiyetke iye.
Aminobenzoy kislotalardıń hámmesi (olardıń sanı ush) tiyisli nitrobenzoy kislotalardı qaytarip payda etiledi. o-Aminabenzoy kislota - antranil kislota dep ataladı. Onı ftalinidti gipobronidlar menen oksidlep alınadı (Goffman Reaksiyası ):



Tájiriybe-1. Salicil kislotada fenol gidroksili bar ekenligin aniqlaw.
Reaktivler: salicil kislotanıń toyinǵan eritpesi, temir(III)xloridıńin 3% li eritpesi.
Probirkaǵa salicil kislotanıń suwdaǵi toyinǵan eritpesinen 1 ml quyip, ústıńe 3% li temir(III)xloridıńin 3% li eritpesinen 2-3 ml qossaq siya reń payda boladı. Bul salicil kislotada fenol bar ekenligin kórsetedı. Usi tájiriybeni benzoy kislota menen tákirarlaymiz. Bunda temir(III)xloridıńin 3% li eritpesi menen reakciya júrmeydı.
Tájiriybe 2. Salitsil kislotanıń tarqaliwi.
Reaktivler: salicil kislota, bariyli suw.
Qurǵaqlay probirkaġa 5 mm biyiklikke shekem salicil kislota salıńadı hám gaz jalınında qızdıriladı.
Salicil kislota 156 -157 ⁰C temperaturada sublimatlanadı. Probirkanıń suwıq dıywalların aq kristallar qoplaydı. Probirkanıń awzi gaz ótkiziwshi nayi probkasi menen berkitiledı hám naydıń ekinshi ushi bariyli suw salıńǵan probirkaġa túsiriledı, keyinen qızdıriladı. Salicil kislota qızdırılǵanda dekarboksillenedı.
Uglerod(IV) oksid bariyli suwdan ótkerilgende bariyli suw ılaylanadı, fenoldıń bolsa ózine tán iyisi bilinedı.