25-laboratoriyalıq jumıs Tema

Tájiriybe 3. Salisil kislotanıń reaksiyaları.
Reaktivler: salicil kislota, natriy gidrokarbonattiń 5% li eritpesi, temir(III) xloridtiń 1% li eritpesi, benzoy kislota, fenol.
a) Eki probirka alıp, olarǵa 1 ml den 5% li natriy gidrokarbonat eritpesinen salıńadı. Probirkalardan birine shpatel ushinda salicil kislota, ekinshisine fenol kristallarinan salıńadı.
Probirkalar shayqatiladı. Salicil kislota salıńǵan probirkadan gaz kóbiksheleri shıǵıp atırǵanı gúzetiledı. Fenolli probirkada hesh qanday ózgerisler baqlanbaydı, sebebi fenol karbonat kislotadanda kúshsiz kislota bolǵanı ushın onı duzlarınan siġip shıǵara almaydı.

b) Probirkada 1 ml suwda salicil kislota kristallari eritiledı hám temir(III) xloridtiń 1% li eritpesinen 1 tamshı qosıladı. Fiolet reń payda bolıwı gúzetiledı.
Fenoldıń temir(III) xlorid penen bergen xelat kompleksinen parq etip, bul kompleks bir qansha turaqlı, oǵan teń muǵdarda etanol qosılǵanda da kompleks óz reńin saqlaydı.
c) Eki probirka alıp, olardan birine salicil kislota, ekinshisine benzoy kislota kristallari salıńadı, olar 5-10 tamshı suwda eritiledı. Probirkalarġa 2-3 tamshı bromli suw qosıladı. Salicil kislotalı probirkada benzoy kislotalı probirkadan parq etip shókpe payda boladı.

Bromli suwdan taǵı qosılǵanda shókpe ashiq sarı reńge ótedı. Bunda 3,5- dıbromsalicil kislota dekarboksillenip, 2,4,6 -tribromfenol payda boladı.
Tájiriybe 4. Aspirinnıń sintezi.
Reaktiv hám úskeneler: túbi domalaq bir awizli kolba, 100 ml; qaytimli suwitqish; kalciyli naycha; suw monshası; elektr pechkasi;ólshew cilindr, 25 ml; pipetka, 1 ml (2 ml); Bunsen kolbasi; Byuxner voronkasi; vakuum nasosı; termometr; ximiyalıq stakanlar 150, 500 ml; shıyshe tayaqsha, aspan kók reńli lenta filtri; petri chashkasi, analitikalıq tárezi.
1. 6 g salitsil kislotası, 5 ml sirke angidrid hám 0, 25 ml konsentrlangan sulfat kislotasın domaloq túbli ıdısqa jaylastırıń.
2. Aralaspa suw monshaında 60⁰ S temperaturada 1 saat dawamında isitiladı. Sońnan keyin, vannadagi temperaturanı 90 -95 ° C ga keltiriń hám reakciya massasın usı temperaturada 20 -30 minut uslap turiń. Keyin aralastırıp, ıdısdaǵı suyıqlıqdı suwıwın kutiń.
3. Suwıǵannan keyin, suyıqlıq 20 ml suwıq suwga quyıladı, shıyshe tayaqsha menen aralastırıladı, Byuxner voronkasin saliń hám qattı ónim (aspirin) vakuum astında fitrleń. Aspirin 100 ml muzli suw menen Byuxner voronkasinda juwıladı. Qayta juwıw az muǵdardaǵı toluol menen ámelge asırılıwı múmkin.
4. Ónim hawada yamasa pechda 60 -70 ° C temperaturada quritiladı, tartiladı. Aspirinnıń shıǵımı ≈ 8 g (ádebiyat boyınsha). Alınǵan aspirinnıń balqiw temperaturasi (kapillyarda ) anıqlanadı.
Atsetilsalicil kislotası benzol yamasa xloroformdan kristallanadı.