25-mavzu Tashkiliy hujjatlar va ularning turlari

---

25-mavzu 
Tashkiliy hujjatlar 
Tashkiliy hujjatlar va ularning turlari 
 
Sirtdan qaraganda, hujjatlar tayyorlash juda oson ko‘rinadi, lekin har bir hujjatning o‘ziga 
xos xususiyatlari - zaruriy qismlari, lisoniy talablari bor. 
Hujjatlar tilida biron bir shaxsga murojaat etilganda "Siz" olmoshi bosh harf bilan yoziladi. 
Ot turkumiga oid so‘zlar ko‘p ishlatiladi. Son odatda, raqam (I, II, X; 1, 2, 10) bilan yoziladi. Pul 
bilan bog‘liq o‘rinlarda raqamdan so‘ng qavs ichida shu raqamning ifodasi so‘zlar bilan qayd 
etiladi. Fe`lning harakat nomi shakli: "ta`minlashingizni so‘rayman", "tashkil etilishi 
to‘g‘risida", "yordam berish maqsadida" kabi qurilmalarga tez-tez murojaat etiladi. Majhul 
nisbatdagi fe`llar va o‘tgan zamondagi fe`llar (Masalan: "belgilab qo‘yilsinki", "qoniqarli 
topilsin", "so‘ralsin", "eshitildi", "qaror qilindi", "alohida qayd etilsin", "nomzodi ko‘rsatilsin" 
kabilar) serunum qo‘llaniladi.
Hujjatlarda, asosan, ikki tarkibli sodda gaplar va murakkablashgan sintaktik butunliklar 
ko‘proq uchraydi. Hujjatlarga oid gaplar tarkibida inversiya (gapda odatdagi so‘z tartibining 
o‘zgarishi)ga yo‘l qo‘yilmaydi. Hujjatlar matni birinchi shaxs yoki uchinchi shaxs nomidan 
yoziladi. Qonun moddalari esa shaxssizlik xususiyatiga egadir. Chunki qonunlar davlat amri 
bo‘lib, davlat nomidan ifodalanadi. 
Hujjatchilikda imlo qoidalariga va tinish belgilaridan foydalanishga alohida e`tibor berish 
lozim. 
Har bir hujjatning nomi matn tarkibida atoqli ot sifatida bosh harf bilan boshlanib, undan 
keyin nuqta qo‘yilmaydi. Qolgan o‘rinlarda hujjat nomlari kichik harflar bilan yoziladi. 
Hujjatlarni tayyorlashda quyidagilarga alohida e`tibor berish talab etiladi: 
1) har bir hujjatni tuzishda uning zaruriy qismlariga qat`iy rioya qilinishi lozim, ya`ni zaruriy 
qismlarning o‘rin almashinuviga yo‘l qo‘yilmaydi; 
2) har kim o‘z bilganicha hujjat to‘lg‘izishiga ruxsat etilmaydi; 
3) hujjatlardan ariza, tarjimai hol, tilxat, tushuntirish xati, shaxsiy ishonchnoma, ba`zan hisobot, 
bildirishnoma, bildirgi ham hujjat to‘ldiruvchining o‘z dastxatida yoziladi. Qolgan hujjatlar
esa yozuv mashinkasi yoki komp`yuterda tayyorlanadi; 
4) hujjatlar matnida tuzatish va o‘chirishga yo‘l qo‘yilmaydi, bunday hujjatlar haqiqiyligini 
yo‘qotadi, ya`ni qalbaki deb hisoblanadi; 
5) alohida ahamiyatga ega bo‘lgan hujjatlar to‘ldirilganda hujjat to‘ldiruvchining imzosi 
muassasa, xo‘jalik yoki notarial idoralar tomonidan tasdiqlanishi shart.