27-вариант Pul agregatlari va tarkibi

A.Tursunbaev MMT 93/2 guruh


27-вариант

1. 
   Pul agregatlari va tarkibi
   

Pul agregati - bu naqd pul yoki pul bozori fondlari kabi pullarni hisobga olish va o’lchashning rasmiy usuli.
Pul agregatlari milliy iqtisodiyotdagi pul massasini o'lchash uchun ishlatiladi.
Pul agregatlari - bu iqtisodiyotdagi pul massasini o'lchaydigan keng kategoriyalar. Rivojlangan davlatlarda yorliqlar standartlashtirilgan pul agregatlari bilan taqqoslanadi:
Pul agregatlarining tarkibi:
M0, M1 M2, M3, M4 dir.
MO Pul bazasi sifatida ham tanilgan muomaladagi jismoniy qog'oz va tanga pullaridir. Ushbu agregatini hisoblashda Markaziy bank tomonidan muomilaga chiqarilgan emissiya qilingan naqd pullar bank va korxona tashkilotlarning kassalaridan naqd pullar ayirib tashlanib hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda esa M0 pul agregati hisoblanmaydi.

• 
  M1: - M0, shuningdek, yo'l cheklari va talab qilib olinadigan depozitlardir. M1 tarkibiga ayrim davlatlarning kredit kartalari ham hisoblanadi.
  
• 
  M2: - M1, pul bozoridagi aktsiyalar va omonat depozitlari, jamg’armalardir. M2 hisoblashda miqdori katta bo’lmagan depozitlar hisoblanadi.
  
• 
  M3 –M2, bunda summasi kata bo’lgan depozitlar va jamg’armalar hisoblanadi.
  
• 
  M4 (L-bu AQShda) - M3 hisoblashda davlatning qisqa muddatli obligatsiyalari, korporativ obligatsiya, jamg’arma obligatsiyalar, bank akseptlari, pul bozori o’zaro fondlari paylari.
  

AQSh da pul massasini aniqlash uchun 4 ta pul agregati, Yaponiya va Germaniyada – 3 tadan, Angliya va Frantsiyada – ikkita pul agregatidan foydalaniladi.
Rivojlangan mamlakatlarning moliya statistikasida pul massasini aniqlashda quyidagi asosiy pul agregatlari to’plamidan (guruhidan) foydalaniladi:
M1 agregati - muomaladagi naqd pullar (banknotalar, tangalar) va joriy bank schyotlaridagi mablag’larni o’z ichiga oladi;
M2 agregati - M1 agregati va tijorat banklaridagi muddatli va jamg’arma qo’yilmalaridan (to’rt yilgacha) tarkib topgan;
M3 agregati - o’z ichiga M2 agregati va ixtisoslashgan kredit muassasalaridagi jamg’arma qo’yilmalarini kiritgan;
M4 agregati - M3 agregati hamda yillik tijoriy banklarining depozitli sertifikatlaridan iborat.
Rossiya Federatsiyada muomaladagi jami pul massasi hisob-kitobi uchun quyidagi pul agregatlari qo’llaniladi.