28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari

Balans	655200	Balans
655200

Ikkinchi operatsiya natijasida faqatgina mablag’’ manbaalari o’zgaradi xolos. Bir mablag’’ manbasining kamaytirish (foyda), ikkinchi manba (ustav kapitali) ning ko’payishiga olib keldi. Natijada balans passiv tomonining ikkita moddasida o’zgarish yuz beradi. Balans tomonlari o’rtasidagi tenglik saqlanib qoladi.
Ikkinchi operatsiya natijasidagi balans ko’rinishida aks ettiramiz
Balans
( Ikkinchi operatsiyadan so’ng )

2. 
   jadval
   

№	Aktiv	Summa, so’m	№	Passiv	Summa so’m
1. 2. 3. 4. 5.	Asosiy vositalar Materiallar Kassa Hisob-kitob schyoti Debitorlar	400000 200000 200 50000 5000	1. 2. 3. 4.	Ustav kapitali (400000+35000 ) Foyda (40000-3500) Bankning qisqa muddatli kreditlari Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar	335000 5000 200000 115200
	Balans	655200	Balans		655200

Uchinchi operatsiya. Mol yetkazib beruvchilardan omborga materiallar olindi - 45000 so’m.
Bu operatsiya natijasi, birinchidan, ombordagi materiallarning ko’payishiga olib keladi. Demak balans aktividagi “Materiallar” moddasi 45000 so’mga ko’payadi.
Endi, uning balansda aks etadigan summasi 245000 so’mni tashkil qiladi. Ikkinchidan, materiallar mol yetkazib beruvchidan sotib olingan bo’lib, unga hali hisob-kitob qilinmagan. Bu o’z navbatida korxonaning mol yetkazib beruvchiga bo’lgan qarzini ko’paytiradi. Balansda bu qarzdolik “Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar “ moddasida ko’rsatiladi. Bu moddada ham qarz hajmi 45000 so’mga ko’payib, endi balansda u 160200 so’mni tashkil etadi.
Binobarin, balansning aktiv va passiv tomonlari bir xil summaga o’zgaradi, ya’ni ko’payadi. Aktiv va passiv tomonlar o’rtasida tenglik saqlanadi. (4 - jadval )
Balans.
( Uchinchi operatsiyadan so’ng )
4 - jadval

№	Aktiv	Summa So’m	№	Passiv	Summa so’m
1. 2. 3. 4. 5.	Asosiy vositalar Materiallar 200000+450000 Kassa Hisob-kitob schyoti Debitorlar	400 000 245 000 200 100 000 5 000	1. 2. 3. 4.	Ustav kapitali Foyda Bankning qisqa muddatli kreditlari Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar ( 115200+45000 )	335 000 5 000 200 000 160200
	Balans	700 200	Balans		700 200

To’rtinchi operatsiya. Hisob-kitob schyotidan bankning qisqa
muddatli kredit bo’yicha qarzini uzish uchun pul o’tkazildi - 40000
Mazkur operatsiya bir tomondan hisob-kitob schyotidagi pul
mablag’’larining kamayishiga olib kelsa, ikkinchi tomondan, korxonaning bankga bo’lgan qisqa muddatli kredit bo’yicha qarzlarning kamayishiga olib keladi. Bunda, balansdagi “Hisob-kitob” schyoti moddasida mablag’’ 40 000 so’mga kamayib, uning hajmi 10000 so’mni tashkil etadi. SHuningdek, passiv tomondagi “Qisqa muddatli bank kreditlari” moddasida ham 40000 so’mga kamayish kuzatiladi.
Bu operatsiya balans moddalarining kamayishiga olib keladi.
Tomonlar o’rtasidagi tenglik saqlanib qoladi. To’rtinchi operatsiyadan keyingi balans quydagi ko’rinishga ega bo’ladi.
Balans.
( to’rtinchi operatsiyadan so’ng )
5 - jadval

№