28-variant 1-sovolga jovob

Pul badallari haqidagi e’lon bilan hisob-kitob schyotiga naqd pullar
topshirilganligi rasmiylashtiriladi. Ushbu hujjat bir nusxada to‘ldiriladi
va unda to‘lanadigan pulning hosil bo‘lish manbayi ko‘rsatiladi. Bank
qabul qilingan pulga kassirga kvitansiya beradi, u buxgalteriyada kassa
chiqim orderini tuzish va kassa bo‘yicha pul mablag‘larini hisobdan
chiqarish uchun asos vazifasini o‘taydi.

To’lov topshiriqnomalari

To’lov topshiriqnomalari bo‘yicha hisob-kitoblar.

To’lov topshiriqnomasi 0505411002 shakldagi standart blankada to'lovchi tomonidan rasmiylashtirilib. bankka topshiriladi. To'lov topshiriqnomasi - bu to'lovchi korxonaning uning bankdagi depozit hisobvarag'idan pul mablag'larining m a’lum bir summasini boshqa mijozning hisobvarag ‘iga o ‘tkazish haqida o 'ziga xizmat ko ‘rsatuvchi bankka bergan topshirig ‘idir. 62 T o‘lov topshiriqnomalari orqali quyidagi to io v lar amalga oshiriladi: - tovarlar va xizmatlar uchun hisob-kitoblar; - notovar operatsiyalar bo'yicha hisob-kitoblar; - Markaziy bankning m e'yoriy hujjatlarida ko'zda tutilgan b o isa , bank ssudalari va unga qo‘shilgan foizlarni koplash uchun m ablag4 o‘tkazish; - Hukumat qarorlari va bank qoidalarida belgilangan hollardagi bank toiovlari. Ilgari to io v topshiriqnomalari rasmiylashtirilgan kundan boshlab 10 kun ichida bankka topshirilishi mumkin b o iib , shu davr ichida u haqiqiy b o iib hisoblanar edi. «Naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirish to ‘g'risida»gi yangi Nizomga asosan to io v topshiriqnomasi rasmiylashtirilgan kun bankka taqdim etilishi lozim. ya’ni topshiriqnomaning sanasi uning bankka taqdim etilgan kuni bilan bir xil bo'lishi kerak, ular mos kelmagan holda to io v topshiriqnomasi ijro uchun qabul qilinmaydi. To‘lov topshiriqnomalari rasmiylashtirilgan kundan boshlab I kun ichida bankka topshirilishi lozim. Lekin budjetgava budjetdan tashqari fondlar bo ‘yicha to lovlar bundan mustcisno. T o io v topshiriqnomalarining bankka topshiradigan nusxalar soni toiovchi va m ablag' oluvchilarning qaysi bankda joylashganligiga bogiiq. T oiovchi va mablag' oluvchi korxonalar bir bank bo'lim i xizmatidan foydalansalar, topshiriqnomalar bankka uch nusxada taqdim etiladi. Topshiriqnoma nusxalarining har biri quyidagicha ishlatiladi: - birinchi nusxa to io v lar amalga oshirilgandan key in bank m as’ul ijrochisi tomonidan imzo, to'lov amalga oshirilgan sana va qabul qilish sanasi koisatilgan, bankning to'rtburchak muhri izi tushirilgan holda kunlik hujjatlar yig'm asiga tikiladi; - ikkinchi nusxasi to io v oluvchining hisobvaragiga ilova sifatida m as’ul ijrochi tomonidan imzo, to io v amalga oshirilgan sana, bankning to'rtburchak muhri izi tushirilgan holda toiovni oluvchi korxona vakiliga beriladi; - uchinchi nusxa operatsiya bajarilganidan so‘ng, bank b o iimining to ‘rtburchak muhri izi tushirilgan. m as’ul ijrochi tomonidan imzo, toiovni amalga oshirish va topshiriqnomani qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda toiovchi korxona vakiliga ularning depozit hisobvaragidan ko'chirm a bilan birgalikda beriladi. Lekin har doim ham bir-biri bilan munosabatda boigan xo‘jalik yurituvchi subyektlar bir bank xizmatidan foydalanmaydilar, chunki hisob-kitoblar bir hudud tashqarisiga chiqishi mumkin. Agar toiovchi va mablag' oluvchi korxonalarga bir hudud ichidagi yoki boshqa hududda joylashgan turli bank boiim lari tomonidan xizmat ko‘rsatilsa, to'lov topshiriqnomalari bankka ikki nusxada taqdim etiladi: - birinchi nusxasi to io v lar amalga oshirilgandan keyin bank m as’ul ijrochisi tomonidan imzo, to io v amalga oshirilgan sana, bank muhri izi tushirilgan va qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda kunlik hujjatlar yigirtasiga tikiladi; - ikkinchi nusxasi bank boiim ining muhr izi tushirilgan, bank m as’ul ijrochisining imzosi, to io v amalga oshirilgan sana va topshiriqnomani qabul qilish sanansi ko‘rsatilgan holda toiovchi korxona vakiliga beriladi. T o'lov topshirigida quyidagi rekvizitlar ko'rsatilishi lozim: a) to io v topshirig'ining nomi va raqami; b) to'lov topshirig'i toidirilgan sana, ya'ni kun, oy va yil; d) to'lovchining nomi, to'lovchi bankining nomi va kodi; e) to'lovchining hisobvaraq raqami va identifikatsiya kodi; f) m ablagiarni oluvchi korxona nomi, unga xizmat ko'rsatuvchi bank nomi va kodi; g) mablag' oluvchining hisobvaraq raqami; 64 h) toiovlarning summasi raqam va yozuvlarda ko‘rsatiladi; i) toiovning maqsadi. T o io v topshirigining barcha rekvizitlari toidirilgandan so‘ng, topshiriqnomaning alohida ajratilgan pastki qismiga toiovchi korxona rahbari va bosh buxgalterining imzosi hamda muhr izi qo‘yiladi. Ushbu muhr va imzolar to io v topshirigining faqat birinchi asl nusxasiga qo'yiladi. Korxonalardan hujjatlar qabul qilish, shartnomada boshqa narsa ko'zda tutilmagan bo'lsa, butun kun davomida bankning mijoz bilan ishlash vaqtidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Bunda operatsion kun davomida bank tomonidan korxonalardan qabul qilingan hujjatlar shu kunning o‘zidayoq ijro qilinadi. M as’ul ijrochi mijozlardan to io v topshirigini olgandan so'ng, to io v topshirig‘idan barcha rekvizitlarning to'liq va to ‘g ‘ri rasmiylashtirilganligini tekshiradi. Bundan tashqari, to'lovchi korxonaning depozit bo‘yicha ochilgan hisobvarag'ida hujjatda ko'rsatilagan summani to iash g a yetarli pul m ablagiari borligini aniqlaydi. Agar to'lov topshirigi to‘g i i va to'liq rasmiylashtirilib, uni toiashga yetarli pul m ablagiari b o isa , m as’ul ijrochi topshiriqnomadagi barcha m aium otlarni dasturiy y o i bilan kompyuter orqali bankning elektron to'lovlarini amalga oshiruvchi hisoblash markaziga o ik a - zadi. Ertasi kuni ertalabdan kechikmagan muddatda bank balansi chiqarilgandan keyin hujjatning birinchi nusxasi bankning kundalik yig^majildiga tikiladi va belgilangan tartibda avval joriy arxivda saqlanadi, bir yil o'tgandan so‘ng umumiy bank arxiviga topshiriladi. T o'lov topshiriqnomasining ikkinchi nusxasi esa mijozning hisobvarag'idan ko'chirm a bilan birgalikda operatsiyalar o'tkazilganligini tasdiqlovchi hujjat sifatida mijozga qaytarib beriladi. T o'lov topshiriqnomasi asosida to'lovchining tijorat banki hisoblash markazidan dasturiy y o i bilan modem orqali elektron to io v o ‘tkaziladi, ya’ni «Elektron pochta» deb nomlangan tizim orqali elektron to io v topshirigi M arkaziy bank qoshidagi hi65 sob markaziga o'tkaziladi. Markaziy bank qoshida ochilgan hisob markazi toiovchi korxonaga xizmat qiluvchi tijorat bankidan olingan m aium otlar asosida elektron to io v topshirigini dasturiy y o i bilan m ablag4 oluvchi korxonaga xizmat ko‘rsatuvchi tijorat bankiga oikazadi. Elektron toiovlar tizimi orqali olingan elektron to io v topshiriqnomalari m ablagiarni oluvchi bankda qog'ozga chiqariladi. Topshiriqnomaning elektron k oiinishi bankning axborot bazasida saqlanadi. Elektron topshiriqnomaning qog'ozga chiqarilgan nusxasi esa bank mas ill ijrochisining imzosi va bank muhri izi qo'yilgan holda mijoz hisobvaragiga ilova sifatida mijozga beriladi. M ablagiar toiovni oluvchining hisobvaragiga oikazib qo‘yiladi.

3-sovolga jovob :

O‘zbekistonda pul massasi quyidagi tarkibiy qismlardan iborat.
M0 – naqd pullar;
M1 – M0 + schyotlardagi pul qoldig‘i + mahalliy byudjet mablag‘lari + byudjet, jamoa va boshqa tashkilot mablag‘lari;
M2 –M1 + tijorat banklaridagi muddatli jamg‘armalar;
M3 – M2 + sertifikatlar + maqsadli zayom obligatsiyalari + davlat zayom obligatsiyalari + xazina majburiyatlari.
Pul agregatlari M1 va M2 ning bir-biridan farqi M2 ning o‘z tarkibiga yaqin orada pulga aylanishi mumkin bo‘lgan «kvazi» - qariyb pullarni olishdadir.
Pul massasining turli xil ko‘rsatkichlarini ishlatish pul muo-malasi holatini tahlil qilishga turli tomonlardan yondashishga im-kon beradi.
Mamlakat miqyosida pul massasi hajmining o‘zgarishi muomala-dagi pul massasining o‘zgarishi natijasi va pulning aylanish tez-lashganligining natijasi bo‘lishi mumkin.
Pulning aylanish tezligi – pul muomala va to‘lov vositasi sifa-tida amal qilgandagi uning harakat ko‘rsatkichidir. Uning miqdori ni hisoblash qiyin, shuning uchun uni hisob-kitob qilishda bil-vosita ma’lumotlardan foydalaniladi.
Sanoati rivojlangan mamlakatlarda asosan pul aylanish tez-ligi o‘sishining ikki ko‘rsatkichi hisoblanadi:
– daromadlar aylanmasi pulning muomalada bo‘lish tezligi ko‘rsatkichi. Bu ko‘rsatkich yalpi milliy mahsulot (yamm) yoki milliy daromadning pul massasiga, aniqrog‘i M-1 yoki M-2 pul agregatiga nisbati bilan aniqlanadi. Bu ko‘rsatkich pul muomalasi va iqtisodiy rivojlanish jarayoni orasidagi o‘zaro aloqadorlikni ko‘rsatadi; – to‘lov aylanmasida pulning aylanuvchanlik ko‘rsatkichi. Bu ko‘rsatkich joriy bank hisob raqamlari bo‘yicha o‘tkazilgan mablag‘lar yig‘indisining pul massasi o‘rtacha qiymatiga nisbati sifatida aniqlanadi.
Pulning aylanish tezligi o‘zgarishi umumiqtisodiy (iqtisodiyot-ning davriy rivojlanishi, iqtisodiy o‘sish, narxlar sur’atlari), ham to‘la monetar (to‘lov aylanmasi tarkibi, kredit operatsiyalari va o‘zaro hisob-kitoblarning rivojlanishi, pul bozorida foiz stavka-larning darajasi va h.k. lar) omillariga bog‘liq.
Pul aylanishining tezlashuviga metall pullarning kredit pul-lar bilan almashishi, o‘zaro hisob-kitoblar tizimining rivojla-nishi, banklar ishiga EHMning kiritilishi, pullik hisob-kitob-larda elektron vositalarning ishlatilishi yordam beradi.
Pul qadrsizlangan hollarda iste’molchilar pullarining to‘lov qobiliyatini saqlab qolish uchun ko‘proq tovarlar ko‘proq xarid qiladilar. Bu esa pul aylanishini tezlashtiradi. Boshqa ko‘rsatkichlar o‘zgarmas bo‘lganida pul aylanishining tezlashishi pul massasi oshishini bildiradi.