29. Mavzu: Asosiy vositalar xarakatini hujjatlashtirish

16.4-jadval.
Nomoddiy aktivlarga kamayib boruvchi qoldiq usuli bo‘yicha amortizatsiya hisoblash
(so‘mda)

Sanalar	Dastlabki qiymati	Amortizatsiyaning yillik summasi	Jamlangan eskirishi	Qoldiq qiymati
Xarid sanasi	25 000 000	-	-	25 000 000
1-chi yilning oxiri	25 000 000	(25 000 000 x 40%) = 10 000 000	10 000 000	15 000 000
2-chi yilning oxiri	25 000 000	(1 5 000 000 x 40%) = 6 000 000	16 000 000	9 000 000
3-chi yilning oxiri	25 000 000	(9 000 000 x 40%) = 3600 000	19 600 000	5400 000
4-chi yilning oxiri	25 000 000	(5400 000 x 40%) = 2160000	21760 000	3240000
5-chi yilning oxiri	25 000 000	(3240 000 x 40%) = 1296000	23056000	1944000

Jadallashtirilgan usulda amortizatsiyani hisoblanganda sonlar ya’ni kumulyativ usulini ham qo‘llash maqsadga muvofiq deb o‘ylaymiz. Chunki amaldagi me’yoriy hujjatlarda bu masalaga yetarlicha yondashilmagan.
Amortizatsiya bo‘yicha sonlar yig‘indisi usulini qo‘llash yaxshi samara keltiradi. Sonlar yig‘indisi (Sum-of-the-ears-digits method) bo‘yicha hisobdan chiqarish ya’ni kumulyativ usul aktivni xizmat qilish yillari summasi orqali aniqlanadi va bu summa hisoblash koeffitsiyentida mahraj bo‘lib xizmat qiladi. Koeffitsiyentning sur’atida aktivning hizmat muddati oxirigacha qolgan yillar soni turadi, bu teskari tartibda ko‘rsatiladi. Sonlar yig‘indisi-nomoddiy aktivdan foydalanishda yillar mobaynidagi tartib raqamlarini qo‘shishdan olingan summa bo‘lib, tegishli yilning amortizatsiya me’yori ob’ektning dastlabki qiymati bilan uning likvidlik qiymati o‘rtasidagi farqqa ko‘paytiriladi. Umumiy formula quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi.
;
bunda – S- jami yillar.
Amortizatsiya boshlanadigan ob’ektlardan foydalanish muddati yetarlicha davomli bo‘lgan taqdirda sonlar yig‘indisi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: