3- AMALIY MASHG‘ULOT
MAVZU: Atomda elektron orbitalarning tuzilishi. Kvant sonlari, elementlarini elektron
formulalarini misollar asosida keltirib chiqarish. Kimyoviy bog‘lanish turlarini o‘rganish
va misollar echish.
Maqsad: Atom tuzilishi to‘g‘risidagi nazariyalar, atomning elementar zarrachalari –
protonlar, neytronlar, elektronlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarga ega bo‘lish. Elementlarning
elektron formulalarini tuzish. Kimyoviy bog‘lanish va uning turlari haqidagi nazariy bilimlarni
masala va mashqlar yordamida mustahkamlash.
ATOM TUZILISHI
Atom yunoncha so‘z bulib “bo‘linmas” degan ma’noni anglatadi. Lekin atomning
murakkab sistema ekanligini
M. G. Pavlov 1819 yildayoq aytib o‘tgan edi. XIX asrning 80 -
yillarida
B. N. CHicherin atom xuddi “
quyosh” sistemasi kabi
tuzilgan va uning markaziga
musbat zaryadli yadro joylashgan, deb ta’riflangan edi.
A. M. Butlerov 1886 yilda “atomlar
bizga ma’lum kimyoviy jarayonlarda bo‘linmas bo‘lib qolsada, keyinchalik
kashf etiladigan
jarayonlarda albatta bo‘linishi kerak” degan fikrni bildirgan edi.
1896 yilda Bekkerel radioaktivlikni kashf qildi.
1904 yilda Dj. Tomson atomning barcha
qismini musbat zaryad band etadi va uni manfiy zaryadli zarrachalar - elektronlar o‘rab
turadi
degan fikrni aytdi. Ingliz olimi 1911 yilda
Ernest Rezerford o‘z tadqiqotlari
natijasida atom
tuzilishi haqida
N. Borning planetar nazariyasi vujudga keldi. Atomga quyidagicha ta’rif berish
mumkin:
Atom - kimyoviy elementning eng kichik zarrachasi bo‘lib, o‘zida o‘sha elementning
barcha kimyoviy xossalarini mujassamlashtiradi.
