3- mavzu. Marketing faoliyatini axborot bilan ta’minlash

1. Tashkilot ichki hisoboti tizimi muayyan firma faoliyatining joriy 
xarajatlari, sotuv hajmi, ombordagi mahsulot qoldigi, mavjud va kelishi kutilayotgan 
xaridorlar, ta’minlovchilar ko’lami va boshqa marketing faoliyatiga bog’liq bo’lgan 
axborotning o’z vaqtida jamlanishini, qayta ishlashini va undan foydalanishni 
nazarda to’tadi. Masalan, firma miqyosida ichki hisoboti tizimi quyidagi talablar 
asosida shakllanadi. Joriy yakunlanayotgan kun so’ngida firma do’konidagi savdo 
zalida har bir tovar guruhi miqyosida qanday zahiralar qoldi, bir kunda sotuv hajmi 
va qaysi turdagi (assortiment) tovarlar uchun ta’minlovchilarga buyurtma berish 
kerak va shunga o’xshash operativ axborot olish zaruriyati paydo bo’ladi. Bu yerda 
muhim o’rinni ushbu axborot qay tarzda, qancha vaqt mobaynida yig’ilishi, 
umumlashtirilishi egallaydi. Axborot olish tezligi, sifati esa qaror qabul qilishda 
samarali ahamiyat kasb etadi. Demak, axborotga bo’lgan ehtiyojni o’z o’rnida va 
aniq belgilash hamda firma faoliyatida undan foydalanish jihatlarini avvalroq 
belgilab olish lozim.

---

2. Marketing tashqi xabarnoma - axborot tizimi marketing va tijorat 
faoliyatiga xos bo’lgan barcha olinadigan xabarlar, uslubiy ishlanmalar natijalaridan 
tashkil topadi.
Kundalik matbuot (ro’znoma va maxsus jurnallar), ta’minotchi va 
iste’molchilar bilan bo’lgan muloqot natijalari, reklama ye’lonlari va boshqalar 
bevosita xabarnomani olish manbai bo’lishi mumkin. Ushbu sohaga oid xabarlar va 
tahliliy ma’lumotlarga bo’lgan talab ortib borishi natijasida ayrim firmalar hatto shu 
sohaga ixtisoslashdilar. Masalan, AQSHda «Market riserch korporeyshn of 
Amerika» kompaniyasi haftalik jurnalida tovarlar bo’yicha bozordagi ulushining 
o’zgarishi, tovarlarning narxi va qadoqlashdagi o’zgarishlar, shartnomalar xususida 
axborot beradi. «A.K.Nilson kompani» nafaqat AQSHda, balki Germaniyada ham 
o’z bo’limiga ega bo’lib, antiqa tovarlar bo’yicha bozor ulushining holati, chakana 
narxlar, savdo qilayotgan yirik tashkilotlar xususida xabarlar yetkazadi. 
Germaniyadagi «CFH» tadqiqot markazi («CFH» kompaniyasining sho’’ba 
korxonasi) 5 000 uy xo’jaliklari iste’molidagi o’zgarishlar bo’yicha axborot beradi. 
Demak, marketing tashqi xabarnoma - axborot quyi tizimi - tashkilotning 
marketing muhitdagi o’zgarishlar va holatlar xususida to’plangan axborot manbai 
bo’lib, marketing boshqaruvchilari uchun qay yo’sinda ushbu muhitga ta’sir etish 
imkonini beradi.