Masalan:
– Endi so‘zingizdan aynamang, xo‘pmi?
– Mayli, – dedi Fazliddin. (O.)
– Yo‘q, – dedi Otabek, lekin uning taajjubi uy egasiga
ochiq ko‘rinib turar edi. (A.Qod.)
Yo‘lchi eshikchani ochib kirdi:
– Assalomu alaykum, hormang, ota! (O.)
Kishilar orasidagi oddiy muomalada tez-tez ishlatib
turiladigan so‘z yoki ibora so‘z-gap vazifasida qo‘llanadigan bo‘lib qolgan: assalomu alaykum, yoqimli ishtaha, marhamat, salomat bo‘ling, qulluq, osh bo‘lsin,
yaxshi boring, xush ko‘rdik, labbay, jonim bilan, bajonidil
kabi.
51-dars
YIG‘IQ VA YOYIQ GAP
Bilib oling
Ega va kesimdan yoki faqat kesimdan iborat gap
yig‘iq gap hisoblanadi. Misollar: Men – o‘qituvchi.
O‘qituvchiman.
52–53-darslàr
MATN VA LUG‘ATLAR BILAN
ISHLASH
54–55-darslàr
SODDA GAP VA GAP BO‘LAKLARI
YUZASIDAN TAHLIL
56–57-darslar. NAZORAT ISHI VA TAHLILI
6-BO‘LIM
IKKINCHI DARAJALI BO‘LAKLAR
58-dars
HOL
Bilib oling
Hol ko‘proq kesimga bog‘lanib, undan anglashilgan
ish-harakatning o‘rnini, paytini, holatini, bajarilish sababini, maqsadini, daraja-miqdorini bildiradigan ikkinchi darajali bo‘lak. Hollar qanday, qanday qilib, qay tarzda, qayerda, qayerga, qayerdan, qachon, nega, nima uchun,
qancha kabi so‘roqlarning biriga javob bo‘ladi. Shunga
ko‘ra, o‘rin holi, payt holi, ravish holi, daraja-miqdor
holi, sabab holi va maqsad holi farqlanadi.
Hol ravish, kelishik shaklidagi va ko‘makchili otlar,
olmoshlar, sifat, son, taqlid so‘z va fe’lning xoslangan
shakllari bilan ifodalanishi mumkin.
Bir mustaqil so‘z bilan ifodalangan hol sodda, kengaygan birikma bilan ifodalangan hol murakkab hol
sanaladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
