3-Amaliy ish. Jin arrali silindrini tayyorlash texnologik jarayoni. Arrassilindrini yig‘ish ketma-ketligi, qo‘llaniladigan asbob-uskunalar

3-Amaliy ish.
Jin arrali silindrini tayyorlash texnologik jarayoni. Arrassilindrini yig‘ish ketma-ketligi, qo‘llaniladigan asbob-uskunalar.

Buning uchun zarracha o’lchamlari 630 dan 2500 mkm oralig’da bo’lgan daryo qumidan foydalaniladi.Qum vannasi VP da yig’ilgan arrali val maxsus tayanchlarga o’rnatiladi, vannaga qum solinadi va arrali val 15 minut orqa tomonga aylantiriladi.(Rasm-5).

5-rasm. Qumli vanna sxemasi
Vannaning texnik ko’rsatkichlari quyidagicha:
- arra valning aylanishi - 635ayl/min
- o’rnatilgan quvvat – 3,0 kvt
- arralarga ishlov berish vaqti:
ish yo’nalishi bo’yicha aylanish – 15 min
ish yo’nalishiga teskari aylanish – 15 min.
8. Arralarni tekislikdan og’ishini tekshirish.
Buning uchun arralar o’z og’irligi ta’sirida 1,2+/-0,02 mm o’lchamli tirqishdan o’tkaziladi. Lekin 70-80%arralar tekislikdan og’ish talabiga javob bermaganligi tufayli qo’l yordamida tekislanadi.
Xozirgi zamonda arralarni termik yo’li bilan tekislash usuli qo’llanilmoqda. Buning uchun dastlab maxsus (1) opravkada 50arradan yig’ilgan paket (2) tayyorlanib 50 tonna kush bilan gidravlik pressda siqiladi va bu xolat pona (4) bilan maxkmlanadi. Shundan so’ng arralar metall idish(3)ga solinadi va cho’yak qirrindilar arra tishlarini ortiqch qizishdan saqlatdi. Shundan so’ng arralar yashik bilan birgalikda t=500 C temperaturagacha qizdirilib shu temperaturad 8 soat ushlanadi. Bunday usulda arra qaytiqoqligi 1-2,5 mm dan 0,4 mm gacha kamayadi. Qizish natijasida arra qattiqligini kamayishi Rokver bo’yicha 2-3 birlikni tashkil etadi.
Arrani dokalab dimiy isitilgan plitalar yordamida rixtovka qilish mumkun. Bunda elektr yordamida isitilgan ikkita yuklanish qo’yilib 400 C gacha qizdirilib ishlanadi va xovoda sovutiladi.
9. Jin va linter arralarini toblash.
Ekspluatasiya jarayonida jjin va linter arralarini tishlari ediriladi va natijada ish unumdorligi kamayadi. Shuning uchun arrani uzluksiz ishlash reglament vaqti o’rnatilgan, qaysiki tashkil qiladi:
Jjin arralari uchun – 72 soat
Linter arralari – 48 soat.
Arra tolali materiallar va paxtadagi qattiq qo’shilmalar bilan shakillanganda, tishlarni o‘tkir qirralari yedirilib, tolani ushlash qobilyati pasayib ketadi. Ayniqsa linter arralarini tirnash qobilyati tishlarni qirralarni o’tkirligiga bo’liqdir. Shuning uchun arrani ishlash vaqtini reglamenti kamdir.
Yuqorida keltirikganidek arrani tayyorlamasini yetkazib beruvchi metallurgiya zavodi termik ishlov o’tkazadi. Listli po’lat rulo’n ko’rinishida bo’lib, qattiqligi HRC 30÷35 birlik atrofidadir. Arra tishlarini yedirilishini kamaytirish uchun uni qattiqligi yuqori bo’lishi kerak(HRC 60÷62). Lekin buni imkoni yo’q, chunki arrani tayyorlash texnologiyasi murakkablashib, qimmatlashib boradi.
Metallurgik zavodida oldindan o’tkazilgan termik ishlov berish arra po’latini ishlovini sezilarli darajada quyiqlantiriladi:
Shtamplovchi asbobni sarfini oshiradi, rulonli po’latdan arrani shtamplash yo’li bilan olishda arrada yorilishlar patdo bo’lishiga hamda ichki kuchlanishlar xosil bo’lishiga sabab bo’ladi.
Shuning uchun po’latli lektaga termik ishlov bermasdan, to’la mexanik ishlov berilgandan keyin tishni faqat eng ko’p ishqalanuvchi kuchga uchraydigan qismini toblash maqsadga muvofiqdir.
Linterlashda, ya’ni chigitdan kalta tolani tirnab ajratishda asosan tishni uch tomonidan, taxminan uchdan bir qismi ishtirok etadi.
Tishni shu qismini toblash yoki qattiqlash orqali arra diskini ishlash muddatini sezilarli darajada uzaytirish mumkin. Shuni amalga oshirish uchun elektro kontaktli toblash usuli ishlab chiqarilgan.
U ikki xolatdan iboratdir:
Birinchi xolatda maxsus egov bilan tishni o’tkir egov(sharoshka) uchlari egovlanadi.Egovni arra tishiga siquvchi kuch R=20-25 N (2-2,5kg) atrofidadir. Natijada tishni uch qismida uzunligi K=0-0,5mm ga teng bo’lgan kichkina maydoncha hosil bo’ladi.
Ikkinchi holatda VK8 qattiq qotishmadan tayyorlangan elektrod yordamida tishni uch qismi elektrokantakt bilan qizdirish va sovutish orqali toblanadi. Natijada tishni oldingi yuzasi bo’ylab qattiqlanish birgalikda o’sadi.
Agregatni toblash unumdorligi 240 arra/soatdir. Shuningdek aylanish chastotasi: egovlashda 48ayl/min, toblashda 6 ayl/minutdir.
Transformatorni bo’yi yuritishdagi kuchlanishi 4.6 volt, toblashda ishchi to’k qiymati 200A gacha bo’ladi. Bu usul arrani ishlash resursini 260÷300 soatgacha (ya’ni 5-6 marta) oshirishi mumkin.
Tishni uchini bir vaqtda egovlash va toblash, tishni mustahkamligini oshiradi, natijada tishlarni qayirilishi soni 2 marta kamayadi.
10. Arralarni yuvish, moylash va joylash.
Bir xil o’lchamga ega bo’lgan arralar 100 donalab parkalarga joylanadi (25 va 50 donali pochkalar ham mavjud) va parafinlangan qog’oz bilan o’raladi. Yig’ilgan arra pochkalari yog’och yashikga joylanadi. Yashikni o’rtasida o’q joylashgan bo’lib arralar shu o’qga qo’yg’iziladi. Yashikga arra tayyorlash zavodning nomi, arralar soni va upakovka qilingan vaqt ko’rsatikgan upakovka varrog’i solinadi.
MUAMMOLI VAZIFALAR VA SAVOLLAR

1. 
   Jin va linterar ralarini asosiy ko‘rsatkichlari
   
2. 
   Jin va linter arrasiga qo‘yiladigan texnik talablar
   
3. 
   Jin va linter arrasi uchun material va tayyorlama
   
4. 
   Jin va linter arralarini tishlarini toblash
   
5. 
   Jin va linter arralarini bir-biridan farqi
   
6. 
   Jin va linter arralarini ishlash muddati
   
7. 
   Jin va linter arralarini tayyorlashda ishlatiladigan texnologik vositalar