3– Amaliy mashg‘ulot Qаrshilik usulidаgi elektr texnologik qurilmаlаrning boshqаrish tizimlаri stаtik tаvsiflаrini hisoblаsh vа grаfiklаrini qurish

Namunaviy masala yechish. Ishchi xarorati 950⁰S tsilindrik ko’rinishidagi shaxta pechining yon devorlari orqali issiqlik isroflari aniqlansin. Pechning futerovka materiallari quyidagicha tayyorlangan: Ichki o’tga chidamli qatlam SHB markali shamotdan tayyorlanadi, tashqi issiqlikni ximoyalovchi qatlam PD-350 markali penodiamitdan tayyorlangan. Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsiyentlari 14,15-jadvallardan olinadi. Atrof-muxit xaroratini t₀=20⁰S.
Yechish:
1) Devor qatlamlarini ichki va tashqi xisobiy yuzalarini aniqlaymiz.
F₁= πd₁h₁= 3,14•1•2,5= 7,85 m²
F₂= 10,35 m² ; F₃= 18,8 m²
F₁₂= (F₁+F₂)/2= 9,1 m²; F₂₃= (F₂+F₃)/2= 14,57 m²
2) Dastlabki xisoblarda futerovkani tashqi yuza xaroratini t₃= 60⁰S va futerovka qatlamlari orasidagi chegaraviy yuza xaroratini t₂= 800⁰S deb olamiz. Bu shartlar uchun futerovkani o’tga chidamli va issiqlikni ximoyalovchi qatlamlarini issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsiyentlarini aniqlaymiz.
λ₁ = 0,9 + 0,3•10^-3 t_o’r= 0,9+ 0,3•10^-3(t₁+ t₂)/2=0,9+ 0,3•10^-3(950+800)/2= 1,162
λ₂ = 0,081 + 0,186•10^-3 t_o’r=0,081 + 0,186•10^-3 (t₂+ t₃) /2=1,161
3) Dastlabki issiqlik isrofi
= = 6475 Vt
4) Dastlabki taqriban qabul qilingan t₃ xaroratni tekshirish uchun devor tashqi yuzasining atrof- muxitga issiqlik berishini aniqlaymiz. 18-jadvalga ko’ra t₃ xaroratda solishtirma issiqlik berish koeffitsiyenti q₀= 482 Vt/m², F₃ yuzasini issiqlik berishi esa
Q₂ = q₀ • F₃= 482•18,8= 9060 Vt
teng. Q₂> Q₁ bo’lganligi uchun, tashqi yuza xarorati qabul qilingan 60⁰S dan kichik bo’lishi kerak.
Endi esa isroflarni xisoblash uchun xaroratni t₃^’= 50⁰S deb olamiz, shuningdek issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsiyentini aniqlashtirish uchun futerovkani qatlamlararo chegaraviy yuza xaroratlarini topamiz.
5) Futerovkani o’tga chidamli qatlamdagi xaroratlar farqi
Δt= Δt₁•R_t1/ R_t= (950- 60) •0,0095/ 0,1375= 61⁰C
6) CHegaraviy yuza xaroratlari
t₂^’= t₁- Δt₁= 950- 61= 889⁰C
7) Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsiyentlari
λ₃ = 0,9 + 0,3•10^-3 t_o’r= 0,9+ 0,3•10^-3(t₁+ t₂^’)/2=0,9+ 0,3•10^-3(950+889)/2= 1,176
λ₄ = 0,081 + 0,186•10^-3 t_o’r=0,081 + 0,186•10^-3 (t₂^’+ t₃) /2=1,1694
8) t₃^’= 50⁰S bo’lgandagi issiqlik isrofi
= = 6850 Vt
Tashqi yuza xarorati t₃^’= 50⁰S da solishtirma issiqlik berish koeffitsiyenti q₀= 340 Vt/m², F₃ yuzasini issiqlik berishi esa
Q₄ = q₀ • F₃= 340•18,8= 6400 Vt
Demak, Q₃ va Q₄ qiymatlari orasida ozgina farq bo’lganligi uchun xisoblar shu yerda tugatiladi, issiqlik isrofi Q₄ = 6850 Vt deb qabul qilamiz. Xisoblardan ko’rinib turibdiki, tashqi yuza xarorati 52⁰S atrofida bo’lishi kerak ekan.