3. Axloqiy qadriyatlar Keling, ba'zi asosiy axloqiy qadriyatlarni ko'rib chiqaylik

3. Axloqiy qadriyatlar
Keling, ba'zi asosiy axloqiy qadriyatlarni ko'rib chiqaylik.
Xursandchilik. Ijobiy qadriyatlar orasida zavq va foyda eng aniq hisoblanadi. Bu qadriyatlar insonning hayotidagi manfaatlari va ehtiyojlariga bevosita mos keladi. Tabiatan zavq yoki foydalilikka intiladigan odam o'zini butunlay dunyoviy tarzda namoyon qiladi.
Rohatlanish (yoki rohatlanish) - bu insonning ehtiyojlari yoki manfaatlarini qondirish bilan birga keladigan tuyg'u va tajriba.
Rohatlanish va og'riqning roli biologik nuqtai nazardan, ularning moslashish funktsiyasini bajarishi bilan belgilanadi: inson faoliyati tananing ehtiyojlarini qondiradigan zavqga bog'liq; zavqsizlik, azob-uqubatlar insonning harakatlariga to'sqinlik qiladi, u uchun xavflidir.
Shu ma'noda, zavq, albatta, ijobiy rol o'ynaydi, u juda qimmatlidir. Qoniqish holati tana uchun idealdir va inson bunday holatga erishish uchun hamma narsani qilishi kerak.
Etikada bu kontseptsiya gedonizm (yunoncha hedone — «rohatlanish») deb ataladi. Bu ta'limotning zamirida yolg'on bor! rohatga intilish va iztirobni inkor etish inson harakatlarining asosiy ma’nosi, inson baxtining asosi ekanligi haqidagi g‘oya.
Normativ axloq tili bilan aytganda, bu ruhiy tuzilmaning asosiy g'oyasi quyidagicha ifodalanadi: "Luzat - inson hayotining maqsadi, zavq bag'ishlaydigan va unga olib boradigan hamma narsa yaxshidir". Freyd zavqlanishning inson hayotidagi rolini o'rganishga katta hissa qo'shdi. Olim “zavq tamoyili” psixik jarayonlarning, aqliy faoliyatning asosiy tabiiy tartibga soluvchisi, degan xulosaga keldi. Psixika, Freydning fikricha, insonning qanday munosabatda bo'lishidan qat'i nazar, zavq va norozilik tuyg'ulari hal qiluvchi ahamiyatga ega. Eng hayratlanarli, shuningdek, nisbatan qulay bo'lgan, issiqlik, oziq-ovqat va dam olishga bo'lgan ehtiyojni qondirish bilan bog'liq bo'lgan tana zavqlari, jinsiy va zavqlanishlar deb hisoblanishi mumkin. Rohatlanish tamoyili ijtimoiy odob-axloq me'yorlariga zid bo'lib, shaxsiy mustaqillikning asosi bo'lib xizmat qiladi.
Inson o'zini his qila olishi, tashqi sharoitlardan, majburiyatlardan, odatiy bog'lanishlardan xalos bo'lishidan zavqlanadi. Shunday qilib, zavq-shavq inson uchun individual irodaning namoyonidir. Lazzat ortida doimo istak bor, uni ijtimoiy institutlar bostirish kerak. Lazzatlanish istagi boshqa odamlar bilan mas'uliyatli munosabatlardan voz kechganda amalga oshadi.
Adolat. Etimologik jihatdan ruscha "adolat" so'zi "haqiqat", "adolat" so'zlaridan kelib chiqqan. Evropa tillarida tegishli so'zlar lotincha "justitia" - "adolat" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, uning huquqiy huquq bilan bog'liqligini ko'rsatadi.
Adolat - odamlar o'rtasidagi ijtimoiy qadriyatlarni taqsimlash yoki qayta taqsimlash, shuningdek, o'zaro (almashtirish, hadya qilish) bilan bog'liq munosabatlarni tartibga soluvchi tamoyillardan biridir.
Ijtimoiy qadriyatlar keng ma'noda tushuniladi. Bular, masalan, erkinlik, imkoniyatlar, daromad, hurmat yoki obro' belgilaridir. Qonunlarni bajarib, yaxshilikka yaxshilik qaytaradiganlar adolatli odamlar, o'zboshimchalik keltirib chiqaradigan, odamlarning huquqlarini poymol qiluvchilar, ularga qilingan yaxshilikni eslamaydiganlar esa zolimlar deyiladi. Har kimga qilgan xizmatlariga ko'ra qasos olish adolatli, noloyiq jazo va hurmat esa adolatsiz deb topiladi.