3 м у н д а р и ж а саҳифа бети


  TEXNOLOGIK JARAYON TAVSIFI


Download 1.52 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/6
Sana25.02.2023
Hajmi1.52 Mb.
#1230295
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Хожаниязов Атабек Адсорбция


TEXNOLOGIK JARAYON TAVSIFI 
 
 
 
 
 



TEXNOLOGIK JARAYON TAVSIFI 
 
Zavodga xom-ashyo sharqiy Berdaq va Surguli konlaridan magistrallar 
yordamida tabiiy gaz aralashmasi 433905 kg / soat, 3850 kPa bosim va 46,6
0
C da 
etkazib beriladi.
Kelayotgan xomashyo tabiiy gaz vertikal joylashgan V-1101 separatorining 
o‘rta qismidan beriladi. Separatorning ishlash faoliyati ya’ni V-1101ning 433905 
kg/s bosimi 3850 kPa harorati esa 46,4
0
C dan yuqori bo‘lmagan sistemada
ishlaydi. Apparat emkost turi bo‘lib, doimiy holatda tortishish kuchi bosimi ostida 
ishlab, suyuq fazadan gaz qismini ajratib olishdir. V-1101 eng yuqori bosimi 4680 
kPa gacha ishlab, undan yuqori bosim bo‘ladigan hollarda SV – 11002 
klapanlardan ochilib nam fokelga tashlab yuboriladi. V-1101 separatorining 
doimiy me’yorini LIC-11102 to‘g‘irlagich (rostlagich) orqali qo‘llab turiladi, LV 
– 11002 klapanlar joylashtirilgan holda amalga oshiriladi. 
V-1101 separatorining pastki qismidan LG ya’ni kondensat ajratib olinib, 
(stabilizatsion parkka kolonnaga) jo‘natiladi. Yuqorida qismidan esa gaz fazasi 
ajralib chiqib, F 1101 A/B filtr seperatorda tabiiy gaz filtrlanib, gaz faza va suyuq 
fazasi ajratiladi. Suyuq fazasi truboprovodlar orqali stabillash kolonnasining V – 
1103 separatoriga jo‘natiladi. 
Kub aparat F 1101 A/B dagi doimiy me’yor LV – III 52 A/V klapanlari orqali 
hamda LIC-11152 A/V to‘g‘rilagich moslamalarida o‘lchab turiladi. Bular V – 
1103 stabillash sepatatoriga kiruvchi joyda o‘rnatilgan bo‘ladi.
LIC-11152 A/V va 11153 A/V larda o‘lchanib nazorat qilinadi. V – 1103 qabul 
qiluvchi gorizontal joylashgan separatorimiz o‘rtasida ikki qismga ajratilgan 
bo‘lib, separatorning yuqori qismidan chiqayotgan engil uglevodorodlar ya’ni C
1

C

bo‘lgan gazlar V – 1 105 vertikal separatoriga beriladi. So‘ngra esa K – 1102 
A/V kompressorida so‘rilib, yuqoriga F 1101 A/B filtriga jo‘natiladi. Endi esa V – 
1103 separatoriga qaytadigan bo‘lsak, uning pastki qismidan esa 
barqarorlashtirilmagan gazokondensat C– 1101 kolonnasining yuqoriroq 17-


10 
tarelkasiga mos keluvchi joyidan beriladi. Bu kolonna stabillash ya’ni 
barqarorlashtirish kolonnasi deyiladi.
Kirayotgan xomashyomiz bosimi 2050 kPa dan 125 kPa gacha tushirilib 
harorati esa 34,3

C bo‘lishi kerak.
C– 1101 barqarorlashtirish kolonnasi silindrik shaklda bo‘lib, 40 ta klapanli 
iborat bo‘ladi.
Barqarorlashtirish kolonnaning vazifasi xuddi rektifikatsiya kolonnaning 
vazifasidek ishlaydi. Stabillash kolonnasining yuqori qismida C
1
– C

gacha 
bo‘lgan engil uglevodorodlar ajratib olinadi. Pastki qismidan esa C
5
dan yuqori 
bo‘lgan komponentlar ajratib olinadi. 
Stabillash kolonnasi pastki qismidan harorati 250
0
C va yuqori bosimli bug‘da
ishlovchi E – 1104 qaynatgich bilan qizdiriladi.
E – 1104 qaynatgichi pojuxtrubali, bir yo‘nalishni vertikal joylashgan issiqlik 
almashtirgichdir.
Qaynatgich stabillash kolonnasiga kiruvchi to‘yintirilgan bug‘ kub 
mahsulotining bosimini nazorat qilib turadi. Shu vaqtning o‘zida etarlicha bo‘lgan 
issiqlik va bosimni ham ta’minlab turadi.
Reboylerdan berilayotgan bug‘ni bosim va temperaturasini RI 11355 va TI – 
11358 indikatori yordamida o‘lchanadi. Agarda bosim yoki temperatura oshib 
ketsa, maxsus signallar orqali ogohlantiriladi. Temperaturalarning tezkor nazorati 
uchun kolonnaning baland qismida termometr qurilmalari o‘rnatilgan. Ular 
quyidagi priborlardir:
–TI-11356 – 15 –tarelkada joylashgan 
–TI-11355 – 18 –tarelkada 
–TI-11354 – 34 –tarelkada 
–TI-11351 kolonnadan chiqarilgan kub mahsuloti haroratini o‘lchovchi 
moslama.
Stabillash kolonnasining pastki qismidan chiqayotgan C
5
va undan yuqori 
bo‘lgan uglevodorodlar E – 1103 da 237

C dan to 44 

C gacha quritib sovutiladi 
va keyingi bosqichga jo‘natiladi.


11 
E – 1103 reboyler kojuxtrubali ikki yo‘nalishli suv bilan 32

C gacha 
sovutuvchi agent sifatida ishlaydigan qurilma bosimi 1190 kPa bo‘ladi.
Stabillash kolonnasining yuqori qismidan ajralib chiqayotgan C
1
–C
4
gaz E – 
1105 qaynatgichda qizdirilib V–1104 gorizontal joylashgan separatorga beriladi. 
Bu separatorga ham ikki qismga ajratuvchi seperator bo‘lib, yuqoridan gaz fazasi 
pastki qismidan esa ma’lum miqdorlikdagi suyuq faza ajratiladi. Bu suyuq faza 
R–1104 A/V nasosi yordamida qaytib stabillash kolonnasining yuqoriroq qismidan 
beriladi. V– 105 chiqayotgan gaz fazasi vertikal joylashgan V – 1105 seperatoriga 
beriladi. Bundan chiqayotgan gaz kompressor orqali so‘rilib keyingi bosqichga 
beriladi.
Kompressorga so‘rilayotgan paytida E – 1106 issiqlikning almashtirgich orqali
sovutilib turiladi. C
1
- C
4
gacha bo‘lgan engil uglevodorodlar ajratib olingandan 
so‘ng qolgan qismi keyingi bosqichga jo‘natiladi. Engil uglevodorodlar F – 1101 
A/V filtrga va R – 1102 nasos joylashgan jo‘natiladi.
F – 1101 A/V dan o‘tgan gaz V – 1102 seperatoriga beriladi. Uning yuqori 
qismidan K – 1101 A/V kompressor orqali gaz faza so‘rib olinadi. So‘ngra E – 
1101 A/V issiqlik almashtirgichlar orqali o‘tadi va keyingi bosqichga beriladi.
Kondensati ajratib olingan gaz simobdan tozalash va quritish qurilmasiga beriladi.
3 ta quritish kolonnasi mavjud bo‘lib, ularning 2 tasi 16 soatdan 32 gacha ishlab 
turadi. Bittasi esa doimiy holatda regeneratsiya qilingan holda shay bo‘lib kutib 
turadi. Bu bo‘lim 200 zona hisoblanib, unda asosan tabiiy gaz quritib, simobdan 
tozalanadi. Harorati 40 
O
C dan yuqori bo‘lmagan kondensati ajratib olingan tabiiy 
gaz E –1201 sovutgichida sovutiladi. E – 1201 sovutgichi kojuxtrubali issiq 
almashtirish turi bo‘lib, qo‘shtrubalar propilen xladogenti bilan to‘ldirilgan 
qurilmasidir. Quritish kolonnalariga kelishidan oldin filtr koagulyator G– 1201 da 
tomchi suyuqliklar so‘rib olinadi va quritishga beriladi. Filtr koagulyatordan 
tozalangan tabiiy gaz V – 1202 A/V/S quritish kolonnasiga keladi. Tabiiy gaz 
456918 kg/s quritishga beriladi. Bu apparat silindrik shaklda bo‘ladi. Quritgichlar 
ikki qavatli molekulyar elagich va keramik sharikli siotitlardan tashkil topgan. 
Siolit asosan ko‘mir va siligogeldan tashkil topgan. Siolitlarni asosiy maqsadi 


12 
tabiiy gaz tarkibidagi namlikni o‘zida ushlab qolishi Adsorbeitning kimyoviy
formulasi Na

(ACO
2
) (SIO
2
) – H
2
O 4

A andustrionli o‘lchamda bo‘ladi.
Nam gaz quritish kolonnasining yuqori qismidan beriladi. Siolitlar yordamida 
namlik ushlab qolinib, quruq gaz kolonnaning pastki qismidan chiqariladi. 
Kirayotgan gazning bosimi 6650 kPa bo‘ladi. Bunday yuqori bosimda kirayotgan
nam gazni 3-qavatli siolit kolonnaning barcha qismiga teng tarqatib, sekin-
sekinlashtirib, namlikni ushlab qoladi. Agarda siolit va undan keyingi po‘kak 
to‘siqlar bo‘lmasa, aks holda gaz tarkibidagi namlik truboprovodlarda mayda 
zarrachalar bo‘lib yig‘iladi. So‘ngra esa bu zarrachalarimiz muzga aylanib, 
truboprovodlarimizni korroziyaga uchrashiga olib keladi. Jarayonda boradigan 
uzluksiz nazorat hamda nam gazni aniqlashda asosiy va yordamchi qatlamli 
analizator AT – 12202 A/V/S o‘rnatiladi. Ularning o‘rtasidagi oraliq 600 mm. 
YA’ni bu egri chiziqning biror nuqtasiga tegib o‘tgan to‘g‘ri chiziq. SS – 1203 
A/V/S qatlamidan analiz qilish uchun proba olinib, laboratoriya nazoratidan 
o‘tkaziladi.
Koks bilan qoplangan quritish kolonnasi regeneratsiyaga (ya’ni desorbsiya 
to‘yingan suv molekulasi siolitdan qayta tozalanadi) beriladi. Regeneratsiya
jarayoni quritish kolonnasidan chiqib, G– 1202 A/V filtrdan o‘tgan quruq gaz 
bilan olib boriladi.
Qurishdagi regeneratsiya jarayoni bir necha bosqichda olib boriladi.
–“Bosimni tushirish” Regeneratsiya jarayonini olib borish uchun o‘zgaruvchan 
bosim keraklicha tushirilib so‘ngra quritishga jo‘natish. Bosimni tushirish belgisi 
RDI – 12208 A/V/S indikatori yordamida nazorat qilinadi.
–Regeneratsiya (isitish). Bu bosqichda quritish kolonnasidan 210 – 215
0
C da 
chiqqan gazni, regeneratsiya gazi uchun 240
0
C gacha qizdiriladi.
–“Sovutgich”. Regeneratsiya yakunida siolit 21,1 
0
C gacha sovutilgan gaz 
bilan sovutiladi.
–“Nabor davlenie” Bosimni tanlash – bunda sovutish jarayonidan so‘ng 
quritishdagi ishchi bosimni tanlash. Indikatori yordamida nazoratda bo‘ladi.


13 
–“Rejim ojidaniya” –Kutish rejimi Qurituvchi ishchi davleniya tanlab 
olingandan so‘ng kutish rejimida bo‘ladi. Quritish sistemasida pastki qulflanuvchi 
klapanlar armaturalar o‘rnatilgan.
–KV–12201 A/V/S klapani (kolonnaga kiruvchi tabiiy gazni kolonnaga 
kirishida o‘rnatilgan). 
–KV–12201 A/V/S – tabiiy gaz chiqishida 
–KV–12203 A/V/S quritgichga kiruvchi regeneratsiyalangan gaz liniyasida 
–KV–12204 A/V/S – quritgichdagi tanlovchi bosim chizig‘ida o‘rnatilgan 
–KV–12206 A/V/S quritgichda bosimni tushuruvchi yo‘lida qo‘yilgan.
Quritish jarayonida quritgichning chiqish yo‘lidan tabiiy gazning haddan ortib 
ketmasligi uchun nazoratchi monitorlar AT –12201 ketma-ket o‘rnatilgan. Bunday 
ketma-ketlikda joylashgan nolizatorning to‘g‘ri ishlayotgani uchun lom maxsus 
nazoratchi qurilma o‘rnatilgan. Quritilgan tabiiy gazni olib borish jarayonida va 
regeneratsiyalashda quritishga kiruvchi va chiquvchi tabiiy gaz bosimini kuzatish 
moslamasi o‘rnatilgan. V – 1202 A/V/S quritgichida bosimni tushishini nazorat 
qiluvchi RDI – 12204 A/V/S pribor o‘rnatilgan.
Bundan tashqari kirishda PG – 12201 A/V/S va chiqishda PG – 12203 A/V/S 
monolitlari ham o‘rnatilgan. SHu bilan bir qatorda quritgichga kiruvchi gaz 
haroratini o‘lchovchi termometr TG – 12202 A/V/S hamda TI12201 A/V/S 
indikatori va TI – 12203 A/V/S indikatori o‘rnatilgan bosim 7750 kPa quritilib, G– 
1202 fitrlangan gaz ikkita almashtirgich E – 1203 va E – 1204 dan o‘tib, V – 1201 
vertikal joylashgan seperatorga o‘rta qismidan beriladi. Seperatorning ob’yomi 
1,99 m
3
ni tashkil etadi. Bunda suyuqlik tomchilar ajratiladi. (Namlik va 
uglevodorodli kondensat) V –1202 dan ajralib chiqqan gaz keyingi bosqichga 
jo‘natiladi. Ya’ni simobdan tozalovchi kolonnaga beriladi.
Quritilgan tabiiy gaz V –1203 A/V/ simobdan tozalovchi adsorberga beriladi. 
Kelishgan loyiha bo‘yicha ikkita V –1203 A/V adsorber joylashtiriladi. Vertikal 
joylashtirilgan silindrik apparat bo‘lib, simobni tozalash uchun bir qavat adsorbent 
o‘rnatilgan. Adsorbent markasi GB –562 HPS missulfid asosli bo‘lib, uning hajmi 
25,2 m
3
bo‘ladi. Quruq gaz adsorberning yuqori qismidan kirib, pastki qismidan 


14 
chiqariladi. Har bir adsorber bir qatlam (siolit)dan iborat bo‘lib, u 6 yillik rejimga 
hisoblangan bo‘ladi. Gazning harorati natijasida siolit qatlamidan o‘tib simob 
bug‘lari ajratib olinadi. Uni talab etilgan 1-ppb gacha pasaytirishni ta’minlaydi. 
Adsorberdan chmqayotgan tabbiy gaz tarkibidagi simobni tozalanganligini 
tekshirish uchun AI 12351 A/V ketma-ketlikda analizator o‘rnatilgan bo‘ladi.
Simobdan tozalangandan so‘ng G–1203 A/V filtrga beriladi.
Simobdan tozalashdan asosiy maqsad, reboylerlar metani alyuminiydan 
yasalgan bo‘lib, simob unday metallni emirishga olib keladi. V –1203 A/V 
adsorberdagi bosimlar farqini aniqlash va uni nazorat qilish uchun RVSH – 12303 
A/V indikatori o‘rnatilgan. Joyida kirish uchun PG – 12301 A/V va chiqish uchun 
PG – 12302 A/V nazoratchi qurilma ya’ni manometr o‘rnatilgan.
Adsorberga kiruvchi gazni haroratini o‘lchash uchun TG – 12301 pribori
o‘rnatilgan. Adsorberdagi o‘rnatilgan bosim 7750 kPa da ishlaydi. Adsorberdan 
chiqqan simobdan tozalangan tabiiy gaz G– 1203 A/V filtrga ya’ni, keraklicha 
bo‘lgan ya’ni 50 kPa bosimgacha tushirish imkoniyati bo‘lgan filtrga G– 1203 
A/V gorizontal silindrik apparat, hajmi esa 2,5 m
3
G–1203 A/V dagi bosimlar 
farqini PDI 12354 pribori yordamida nazorat qilinadi. Filtrda bosim oshib 
ketmasligi uchun SV – 12011 va SV –12012 7750 kPa li klapanlar o‘rnatilgan.
Quritilgan va simobdan tozalangan tabiiy gaz nihoyatda sovutilib, metan 
ajratish (1300 zonasi)ga jo‘natiladi.



Download 1.52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling