3 ma’ruza. Tabiiy ipak ishlab chiqarish texnоlоgiyasi. To’quvchilik sanоati. Iplarni qayta o’rash jarayonining maqsadi va mоhiyati. Tandani oxorlash

6.1-rasm. Pillalar shakli, tuzilishi. 

---

yumaloq ovalli bo’sh chuqur bir uchi ikki silindr perexvat nayzali simon 
sig’im 
Pilla o’lchovlari uning uzunligi D, eni d (kolibr), perexvat Pilla uzunlish 16-46 
gacha, epi bo’yicha esa 12-24 mm gacha hajmi 5-12.7 sm
3
ga teng bo’ladi. 
Tashqi qobig’i dag’al, ichki qobig’i esa silliq bo’ladi. Rangi bo’yicha esa: toza 
oq sariq yashil, qizg’ish na kremoviy eng ko’p tarqalganlari oq va sariq. 
Pillalar nuqsonlari: rangi, tuzilishi bo’yicha talabga javob byorishi shart: 
qo’shaloq (barakali) pillalar, teshik pillalar, dog’,
iflos va ingichka qobiqli bo’ladi. 
Pillalar og’irligi tirik, muzlatilgan va kuritilgan bo’lishi mumkin. 
Tirik pilla 1,2-3,0 grammgacha boqilishi va turiga bog’liq quritilgan pilla esa 
0,65-0.9 gr. gacha boradi. 
Pilla qobig’i to’rt qatlamdan iborat. 
1. Momiq- 
2. Chigal, kalga, yo’g’onligi bo’yicha notekis, tolani yagona uchi topidishi 
paytida ajratib olinadi (sdir). 
3. Asosiy qatlam 70-85% tashkil etadi va chuvilib xom ipak olinadi. 
4. Ichki qatlam - plyonka ingichka ipak shaklida tashkil topgan, ipak yigirishda 
qo’llaniladi. 
Ipakning uzunligi 700-1200 m, lekin sanoat sharoitida uning 70% uchunligi 
olinadi. 
100
.
к
об
m
m
Шк

o’rtacha 
Xom ipak olinishi 
100
.
n
хи
m
m
В

Pilla chuvilishi 60-65%
100
.
одон
сир
хи
ипак
хом
m
m
m
m
R



Pilla ipini tarkibida % hisobida: fibrain 70-80, serisin 20-30, efir 0,4-0,6 spirt 
1,2-2, mineral moddalar 1-1,7. 
Pillalarni butlash va yuvish paytida tarkibidagi fibraindan boshqa qolganlari 
yuvilib ketadi. 
Tabiiy ipakni ishlash texnologiyasi, asosan, uch korxonada: pillakashlik (pilla 
chuvish), ipak pishitish va yigirish korxonasida bajariladi: 
1. Pillakashlik korxonasida pillani chuvib, xom ipak olinadi. 
2. Ipak pishitish korxonasida xom ipakdan pilshtilgan ipak olinadi- 
3.Ipak yigirish korxonasida esa tabiiy ipakni ishlahda chiqqan chiqindilar 
kapron va boshqa shtapel tolalari qayta ishlanib, yigirilgan ipak ipi olinadi.