3 ma’ruza. Tabiiy ipak ishlab chiqarish texnоlоgiyasi. To’quvchilik sanоati. Iplarni qayta o’rash jarayonining maqsadi va mоhiyati. Tandani oxorlash

Pillalarni navlarga ajratish. 
Kattalashtirish pila partiyalari qobiq shiluvchi mashipalardan o’tkazib, ustidagi 
qobig’i ajratiladi, chang va momiqlardan tozalanadi, na-tijada pillalarni bundan 
keningi ishlash osonlashadi. 
Keyin pillalar kalibrlanadi va naklarga ajratiladi. 
Pillalarni kalibrlash maxsus kalibrlash mashinasida bajariladi, bu mashina qiya 
o’rnatilgan va sekin aylanib turadigan barabandan iborat.
Barabanning yon sirti uch seksiyaga bo’lingan, ularga ma’lum oraliq — 
tirqishli planlarga yoki trubkalar o’rnagilgan. 
I seksiya — 16 mm ga; II seksiya - 19 mm ga; III seksiya — 22 mm ga teng. 

---

Juda katta o’lchovli va qo’shaloq pillalar esa barabanning ochiq tomonidan 
pastga tushadi. Pillalar transporterlar yordamida qoplarga solinadi. Keyin pilla 
tashqi ko’rinishga hamda pilla pardalarining holatiga qarab qo’lda navlarga 
ajratiladi. 
Pillalarni tayyorlash va pillakashlik 
Pilla o’raglanda, dimlangandan va quritilgandan so’ng pilla pardasidagi 
serinsin uchadiyu, qotib qoladi, natijada ipak tolalari bir-biriga yopipib yotadi. Ollin 
undagn serisiini yumshatish maqsadida pilla qaynab to’rgan suvda bug’lanadi. 
SHunda keyin pilla uchini qidirib topish, silkitish va chuvish ope-rasiyalari 
boshlanadi. 
PILLA CHUVISH AVTOM\TI 
Urash shkafida issiq havo yordamida ipaklar bir-biri bilan yopishib, qurib bir 
butun hom ipak olinadi. «Perevivkaning» ahamiyati: 
1. "perevivka" o’ramlari hosil qilgan radial bosim hisobiga va pilla ipaklarning 
"yolrondakam" pishitilishi hisobiga ipaklar zichlanadi va pishiqlashadi. 
2. "perevivka" vaqtida ipakning namligi kamaytiriladi, natijala namlik 200-250 
/ dan 90-140 / gacha kamayadi. 
3. motavilaga o’ralayotgan kalava ipakning zichligini ta’minlash maqsadida 
ipakda 7-8 gr.gacha taranglik xosil qiladi. 
Pillani eski sistemada KMS-10 mashinasida chuvash va tayyorlash uchun juda 
kup qo’l mehnati talab qiladi. 
SHuning uchun pillakashlik jarayoni avtomatlashtirilgan. 
Quruq pillalarni burlash konveyer mashinasi qo’llapilgan. Lekin suvnnng 1° 
harorati o’zgarib turishi kerak. Bu mashinada tuxtovsiz harakatlanuvchi zanjirda K-
kasetalar eng avval mashinaning ustki yarusi bo’ylab chapdan o’ngga, qarab harakat 
qiladi, so’ngra pastki yarusi bo’ylab qaytadi va chap tomonidan chiqadi. 
Bo’lim 1 da q 94 -90 °S
Ikkinchi bo’limda q 55 - 70 °S
II vannada 3-5 da
Zona 3-da q 93-99 
0
S
4- da suv dushi
5-da q 90-99 °M 
Oxirgi vannada 6-da q 35 •*• 70 °S gacha bo’ladi. 
7-bochkaga solinadi va ustidan q 35°-60° S suv qo’yiladi. 
Pillaning zichligiga qarab kasetalar 10-25 min bir marta aylanadi. Bir soatda 
mashina 60 m quruq pillani bug’lab beradi. KMS -10 mashinasiga qaraganga ancha 
oson va sifatli bo’g’lanadi. Pillaning uchini topish o’rash uchun O’zNIISHP 
loyihalagan RK-750 mashinani qabul qilish mumkin, bu mashinalar pilla uchlarini 
mexanik ravishda topadi va ish unumi ancha yuqori. 
Uchi topilgan pillarni pillakashlik avtomatiga yuboriladi.
Tozga 60-70 dona pilla tashlab qo’yiladi. Pillaning uchlari taranglovchi valikka 
o’rab qo’yiladi. 
Agar tutqich ostidagi ipak uzilib qolsa, yoki chuvilib tamom bo’lsa nazorat 
apparata kontakta ulaydi va ta’minlovchini yurgizib 2 taz seksiyasi kanalidan bitta 

---

pillani chiviq ustidan tutgich ostiga tashlaydi. SHu bilan birga chiviq pillaning 
uchini tutqichga olib kelib uni xom inakka ulab yuboradi.
Chuvish tezligi - 80 dan 150 m/mingaga. 
Pillakashlik mashinasining ish unumi quyidagi formula orqali topiladi.
соат
кг
T
m
Vr
П
н
/
006
,
1
1000
33
,
2
.
60
.
60
.
120
1000
.
.
60
.
2
2



PA q Pk-Kfv - 1,006.0,97 q 0,976 eg/soat 
Bu erda V — chuvog’ichning tezligi, m/min.
m — chuvog’ichlar soni
T — xom ipakning yo’g’onligi, teks.