3-Mavzu: Buyuk mutafakkir olimlarining ta’lim tizimiga falsafiy qarashlari

Ustozga ko’rsatiladigan odoblar quyidagilar:
Ustoz kelganda hurmati uchun o’rnidan turish
Mana shu oyati karimadan ma’lum bo’ladiki, demak, har bir martabasi ulug’ insonlar oldida ularning ovozlaridan bizlarning ovozlarimiz yuqori va qo’pol ohangda bo’lmasligi lozim. Bular avvalo ota-onamizning huzurlarida, ustoz va muallimlarimiz oldilarida, piri komil biror avliyoullohning oldida ehtiyot bo’lib, ovozlarimizni ularning ovozlariga monand ohangda gapirmoqligimizdir.
Ustozga itoat qilish


Mutafakkirlar fikridan


Kaykovus o’zining "Qobusnoma" asarida farzandini yoqimli, muloyim, o’rinli suzlashga, behuda gapirmaslikka undaydi. "Xalq oldida gapirganda so’zing go’zal bo’lsin, bu so’zni xalk, qabul qilsin. Xaloyiq sening so’z bilan baland darajaga zrishganingni bilsin, chunki kishining martabasini so’z orqali biladilar...", deb yozadi alloma. U yapa notiq xalq tilini, uning fikri va ruhiyatini biliish kerak deydi.
Yusuf hos Xojibning "Qutadgu bilig" asarida ham til odobi va notiqlik madaniyati haqida juda qimmatli fikrlar bayon etiladi. U qisqa so’zlash, suzlara iloji boricha kuproq ma’no yuklash haqida gapiradi. Til insonning qadr-qimmatini oshiradi yoki shu til orqali inson yuz tuban ham ketishi mumkin deydi adib.
Omonlik tilasang agar son uzing, Tilingdan qarma yaroqsiz so’zing. Qizil tal qilzr qisqa yeshli seni, Omonlik tilasang avvayla uni.
Alisher Navoiy turkiy tilda guzal nutq tuzish bayroqdoryadir. U o’z ijodi bilan uzbek adabiy tiliga asos soldi. Bu gilning boyliklarini namoyon etdi. Navoiyning "Muhokamatul - lugatayn", "Mahbubul-qulub", "Nazmul javohir" asarlari o’zbek tilnda nutq tuzishning guzal namunalari bo’lishi bilan birga uning yuksalishiga ham katta hissa qo’shdi. "Mahbubul qulub" asarida talning ahamiyati, uidan foydalanish, nutq madaniyati haqida muhim fikrlar beriladi.
"Tilga ixtiyorsiz - elga e’tiborsiz". "Tilini tiyolgan odam donishmand oqil, so’zga erk bergan odam - beamdisha va pastkash, Til shirin va yoqimli bo’lsa yaxshi, til bilan dil bir bo’lsa yana yaxshi".
Navoiydan keyingi qator adib, allomalarimiz, jumladan jadid ziyolilari ham til va nutq, til va nutq madaniyati haqida o’zlarining muhim qaraiglarini bayon etganlar.
Uqituvchi, tarbiyachi madaniyatini egallamasa hech vaqt o’z ishining chinakam ustasi bo’la olmaydi, yomon mahnodagi eski usuldan, bir qolibdagi tayyor andozalarni ishlatishdan nariga o’tmaydi. O’qituvchi nutq, o’quvchilar bilan muoamala qilishi