2) tushish o’rniga ko’ra: bog’langan va erkin urg’u. Bog’langan urg’u doim so’zning biror bo’g’iniga tushadi. Masalan, turkiy tillarda – oxirgi bo’g’inga, venger va chex tillarida – birinchi bo’g’inga tushadi. - 2) tushish o’rniga ko’ra: bog’langan va erkin urg’u. Bog’langan urg’u doim so’zning biror bo’g’iniga tushadi. Masalan, turkiy tillarda – oxirgi bo’g’inga, venger va chex tillarida – birinchi bo’g’inga tushadi.
Erkin urg’u – so’zdagi turli bo’g’inlarga tushadi, rus tili urg’usi bunga misol bo’ladi. erkin urg’uli tillarda urg’uning o’rni so’z ma’nolarini farqlash funksiyasini ham bajaradi: zamők (qulf) va zámok (qal’a, saroy). O’zbek tili bog’langan urg’uga ega bo’lsada, ba’zan shunday holatlar uchraydi: 1) o’z so’z va o’zlashma omonim bo’lsa, atlás – átlas; 2) sifatlar ravishga ko’chganda: yangi (uy) – yangi (kelib-ketdi). Erkin urg’uga xos yana bir xususiyat shuki, u so’zga qo’shimcha qo’shilganda ham, aksariyat, boshqa joyga ko’chmaydi: narodы-narodov, narodami … - Erkin urg’u – so’zdagi turli bo’g’inlarga tushadi, rus tili urg’usi bunga misol bo’ladi. erkin urg’uli tillarda urg’uning o’rni so’z ma’nolarini farqlash funksiyasini ham bajaradi: zamők (qulf) va zámok (qal’a, saroy). O’zbek tili bog’langan urg’uga ega bo’lsada, ba’zan shunday holatlar uchraydi: 1) o’z so’z va o’zlashma omonim bo’lsa, atlás – átlas; 2) sifatlar ravishga ko’chganda: yangi (uy) – yangi (kelib-ketdi). Erkin urg’uga xos yana bir xususiyat shuki, u so’zga qo’shimcha qo’shilganda ham, aksariyat, boshqa joyga ko’chmaydi: narodы-narodov, narodami …
Tilimizdagi bir qator qo’shimchalar urg’u olmaydi: - Tilimizdagi bir qator qo’shimchalar urg’u olmaydi:
- fe’lning bo’lishsiz shakli – ma.
- dona son yasovchi –ta, chama son yashovchi – tacha qo’shimchalari.
- ravish yasovchi: -day, -dek, cha.
- shaxs-son qo’shimchalari: -man, -san, -miz, -siz – o’qiyman.
- affiks yuklamalar: -mi, -chi, -u (-yu), -da, a, -ya, -ku, -oq, - yoq, -gina, -kina, -qina.
Do'stlaringiz bilan baham: |
