3-Mavzu: Chiroyli yozuv malakasini shakllantirish metodikasining rivojlanish tarixi

Nutqning boshqa bo’laklarga bo’linmaydigan eng kichik birligiga tovush deyiladi. Tovushlardan bo’g’in tashkil topadi

• Nutqning boshqa bo’laklarga bo’linmaydigan eng kichik birligiga tovush deyiladi. Tovushlardan bo’g’in tashkil topadi

Bir havo zarb bilan aytiladigan tovush yoki tovushlar yig’indisi bo’g’in deyiladi. Ular so’zni hosil qiladi. Nutq tovushlarining muayyan ketma-ketlikdagi ifoda plani fonetik so’z hisoblanadi.

• Bir havo zarb bilan aytiladigan tovush yoki tovushlar yig’indisi bo’g’in deyiladi. Ular so’zni hosil qiladi. Nutq tovushlarining muayyan ketma-ketlikdagi ifoda plani fonetik so’z hisoblanadi.

Ikki kichik pauza orasiga joylashgan va yagona urg’u bilan aytiladigan bir yoki bir nechta bo’g’inning yig’indisi takt deyiladi. Havo bulut edi. Bu gap 2 ta taktdan iborat. Birinchisi – havo, ikkinchi bulut edi. Takt gapdagi urg’uli so’zga bog’liq bo’ladi. Gapimizdagi uchinchi so’z urg’u olmagani uchun 2 ta takt ajratilyapti.

Yuqorida ko’rsatib o’tilgan xatlarning har biri o’z o’rnida qo’llanilib kelingan. Muhaqqaq xatidan qasida va she’rlar yozishda, suls xati -ilmiy asarlar va xat yo’l-yo’riqlarida, rayhoniy va nasx xati -qissa va xabarlarda, tavqe buyruq va farmonlarda, riqo xati maktublarda ishlatilgan. Undan tashqari, bu asosiy usulning har biri ingichka va yo’g’on qalamlarda yozilishi natijasida yana o’n ikki xil xatni tashkil qilgan. Shuning uchun ham eski maktablarda yozuv malakasini hamma o’quvchilar ham to’liq egallay olmaganlar. Yozishga qiynalishning yana bir sababi kutubxonasi ко’р harflaming so’zda qo’llanish o’miga qarab har xil shakl olishidir. Eski maktabda harflami nusxaga qarab, alfavit tartibida katta-katta qilib yozish “sarxat” deb atalib, ba’zan sarxat yozish bir-ikki yilga cho’zilgan. Sarxat yozishga o’rgatilganidan so’ng “murakkabot”, ya’ni harflami bir-biriga qo’shib yo’zib o’rgatilgan. Murakkabotdan keyin “muqattaot” mashqi, ya’ni bayt va ruboiylar ko’chirib yozish o’rgatilgan. Eski maktabda muqattaotga juda ko’p vaqt sarf qilingan. Bolalar duoiy salo’lni yozishni bilsalar, ulaming xat-savodi chiqqan hisoblangan.

• Yuqorida ko’rsatib o’tilgan xatlarning har biri o’z o’rnida qo’llanilib kelingan. Muhaqqaq xatidan qasida va she’rlar yozishda, suls xati -ilmiy asarlar va xat yo’l-yo’riqlarida, rayhoniy va nasx xati -qissa va xabarlarda, tavqe buyruq va farmonlarda, riqo xati maktublarda ishlatilgan. Undan tashqari, bu asosiy usulning har biri ingichka va yo’g’on qalamlarda yozilishi natijasida yana o’n ikki xil xatni tashkil qilgan. Shuning uchun ham eski maktablarda yozuv malakasini hamma o’quvchilar ham to’liq egallay olmaganlar. Yozishga qiynalishning yana bir sababi kutubxonasi ко’р harflaming so’zda qo’llanish o’miga qarab har xil shakl olishidir. Eski maktabda harflami nusxaga qarab, alfavit tartibida katta-katta qilib yozish “sarxat” deb atalib, ba’zan sarxat yozish bir-ikki yilga cho’zilgan. Sarxat yozishga o’rgatilganidan so’ng “murakkabot”, ya’ni harflami bir-biriga qo’shib yo’zib o’rgatilgan. Murakkabotdan keyin “muqattaot” mashqi, ya’ni bayt va ruboiylar ko’chirib yozish o’rgatilgan. Eski maktabda muqattaotga juda ko’p vaqt sarf qilingan. Bolalar duoiy salo’lni yozishni bilsalar, ulaming xat-savodi chiqqan hisoblangan.