3-mavzu. Matematik modellashtirish, sonli tahlil usullarini tizimlarda amalga oshirish. Hisobli eksperiment. Immitatsion modellashtirish. Geoinformatsion tizimlar Reja

4.4-rasm. Maple 7 tizimining Interfeysi 
Maple 7 tizimining Interfeysi matnli izohlar, kirish tili komandalari (ular 
odatdagi matematik shaklga o‘zgartirilishi ham mumkin), matematik formulalar va 
grafik maolumotlar ko‘rinishidagi hisoblash natijalari va boshqalarni o‘z ichiga 
oluvchi hujjatlarni tayyorlash imkoniyatini beradi. Maple 7 qulay tarzda tashkil 
qilingan maolumotlar tizimiga ega. Uning yordamida har qanday operator, 

---

funksiya yoki paketlar to‘risida batafsil maolumot olish mumkin (lekin, faqat ingliz 
tilida).
Maple 7 tizimining menyusi 
Maple 7 tizimida boshqarishning to‘liqroq imkoniyatlarini bosh menyu 
beradi. U quyidagi elementlardan tashkil topgan: 
File — fayllar bilan ishlash va hujjatlarni chop etish; 
Edit — hujjatlarni tahrirlash komandalari va almashish buferi bilan amallar 
bajarish; 
View — tizim Interfeysining ko‘rinishini boshqarish; 
Insert — kiritish-qo‘yish amallari; 
Format — formatlarni belgilash amallari; 
Spreadsheet — jadvallarni kiritish amallari; 
Options — parametrlarni o‘rnatish; 
Window — oynalarni boshqarish; 
Help — maolumotlar tizimi bilan ishlash.
Maple 7 tizimining bosh menyusi tizimning joriy holatiga boliq holda 
o‘zgarib turadi. Masalan hamma hujjatlar yopilgan bo‘lsa bosh menyu faqat uchta 
menyuning sarlavhasidan iborat bo‘ladi: File, Options va Help. Bundan tashqari 
bosh menyuning ko‘rinishi hujjatdagi qanday element ajratilganligiga qarab ham 
o‘zgarib turadi. 
Maple muhitida funksiyalar va ular bilan ishlash. 
Mapleda funksiyalar 4 usulda yaratiladi. Funksiyalarni tavsiflash usullari 
quyidagicha: 

1-usul. Funksiyani ta`minlash operatori (:=) orqali aniqlash, ya`ni 
qandaydir ifodaga nom beriladi, masalan: > f:=sin(x)+cos(x); 
Agar x uzgaruvchining aniq qiymati berilsa, y holda x uchun f 
funksiya-ning qiymati hosil bo’ladi. Masalan, oldingi misolni davom ettirib f ning 
qiymatini x+y>0 da hisoblash kerak bulsa, u quyidagicha yoziladi: