3-mavzu: Qadimgi Rim ideolgiyasi

2-masala. Rimning respublika va imperatorlik davri ideologiyasi.

Rimdagi respublika quldorlik va aristokratik respublika edi. Chunki boy 

rimliklar o’z imeniyalarida endi o’zlari ishlamasdilar, ularning erlarida yollanma 
mardikorlar yoki boshqa mamlakatlardan olib kelingan ko’p sonli qullar ishlar edi. 
Boy patritsey va plebeylar yuqori lavozimlarga har yili saylanar edi. Senat ham ana 
shulardan iborat edi. Rimliklar ichida er va qullarga ega bo’lgan va davlatni idora 
qilgan bir necha o’n patritsiy va plebeylar ajralib turgan. Ular Rimdagi aholining 
yuqori pog’onasini –Rim zadogonlarini tashkil etardi. 
Rimning respublika davri ideolgoiyasi quldorlik jamiyatini mustahkamlash va 
zodogonlar manfaatini himoya qilishga qaratilgan. 
Rimning istilochilik yurishlari va armiyaning yollanma armiyaga aylanishi 
mamlakatda lashkarboshilar mavqeini ko’tarilib ketishiga olib keldi. Legionlar 
endi faqat o’z lashkarboshisiga bo’ysunar edi. Hatto quldorlar ham g’ayratli 
lashkarboshi qullar va kambag’allarning qarshiligini konsullarga qaraganda 
yaxshiroq bostiradi, deb ishonardilar. 
Galliya ustidan sakkiz yillik urushda g’alaba qozongan Yuliy Tsezar tolmas 
jangchi va sarkarda sifatida Rimda shuhrat qozongan lashkarboshilardan edi. 
Tsezar o’zining obro’sini yanada oshirish maqsadida o’z askarlariga beriladigan 
haqni oshirdi, shuningdek, askarlarga er bo’lib berishga va’da berdi, Rimda uning 
nomidan tomoshalar qo’yilib, kambag’allarga non ulashildi. U endi oliy 
xokimiyatni egallashni va senatni o’ziga bo’ysundirishga kirishdi. Butun Rim va 
Italiyani bo’ysundirgan Yuliy Tsezar o’zning sodiq qo’shiniga tayangan holda 

---

cheklanmagan xokimiyatga ega bo’ldi. U o’zini imperator deb e’lon qildi. Shundan 
boshlab Rimning imperiya davri boshlandi.
Rim imperiyasi mafkuraviy hayotini, Mark Tulliy Tsetseron Gay Yuliy Tsezar,