3-mavzu: Qadimgi Rim ideolgiyasi

Gay Krisak Sallyustiy va boshqalarning asarlaridan, ular amalga oshirgan ishlar 
tarixi orkali bilishimiz mumkin. 
Rim tarixida qisqa davr hukmronlik kilgan Yuliy Tsezar mamlakatda bir qator 
islohatlarni amalga oshirishga ulgurdi. “Jasur va buyuk ishlarni o’ylab, mulohaza 
etavermay, amalda qilmoq kerak” der edi u. 
Tsezar Rimda o’tkazgan islohatlari Rim imperiyasini mustahkamlashga qaratilgan 
edi. U endi o’z soldatlariga samimiylik bilan ko’p narsalar ulashar edi-yu, 
mamalakat aholisiga non ulashishni esa to’xtatib qo’ydi.
Senatorlarning bir qismi Tsezar tanxo hukmronligidan norozi edi: Ular Rimda 
aristokratik respublikani saqlab qolish tarafdorlari edi. Natijada ular tamonidan 
uyushtirilgan fitna tufayli Yu.Tsezar mil.av. 44 yilda o’ldirildi. 
Rim tsvilizatsiyasining bunyod etishda rimliklarga xos siyosiy ziyraklik, erk -
sevarlik, vatanparvarlik g’oyalari katta rol o’ynadi. 
Rim imperiyasi rivoji va inqirozi davrida yashab ijod etgan faylasuflar, 
ta’limotchilar qarashlarida o’z davrining ijtimoiy-siyosiy g’oyalari o’z aksini 
topgan. Rim mafkurachilari Yunon mutafakkirlari g’oyalariga suyangan holda, o’z 
ta’limotlarini yaratdilar. 
Rim mafkuraviy hayotida, shuningdek Rim davlati tarixida Tsitseronnning tutgan 
o’rni muhim ahamiyatga ega. 
U yirik notiq davlat rahbari, yozuvchi. U o’zining “Davlat to’g’risida”, “Qonunlar 
to’g’risida”gi asarlarida davlat va huqu mavzusidagi qator muoammolarni ilgari 
surdi. Va ularni echimini topishga harakat qildi.
Tsitseron davlat va huquq sohasida Grek donishmandlari bo’lgan Aflotun, 
Arestotel, Polibiy va stoiklarning qarashlari ta’siri bo’lgan. Ularning fikriga 
xayrixoh edi.
Uning nazarida davlat odamlarning oddiy birikuvchi emas, balki manfaat va 
o’zaro bog’liq huquqiy soxalarda juda ko’plab odamlarning o’zaro kelishuvi 
asosida tashkil topgan kelishuvdir. 
Tsitseron qarashlarida Aristotelning fikrlari yaqqol o’z aksini topgan masalan u 
ham oila jamiyatning asosiy yacheykasi va u asosida davlat paydo bo’ladi, deb 
hisoblanagan. 
U davlat boshqaruvining uchta shaklini ko’rsatib o’tgan. Ular podsholik 
xokimiyati, aristokratlar (optimatlar ) va xalq xokimiyati (demokratiya)dir, deb 
ko’rsatgan.
U o’zi ko’rsatib, boshqaruv shakllarini yaxshi tamonlarini ko’rsatib, podshoxlik –