№3 Mavzu: Ruda konlarida asosiy ishlab chiqarish jarayonlari. Rudani ikkilamchi maydalash, blokdan tushurish va tashish gorizontiga yetkazib berish Reja

Rudani yetkazish usullari 
Foydali qazilmalarni massivdan mexanik usulda ajratish deb xar xil 
mexanizmlar va mexanik asboblar yordamida foydali qazilmalarni massivdan 
ajratishga aytiladi. Ajratishning bu usuli mashinalar va kichik hajmda ajratuvchi 
bolg‘alar bilan bajariladi. Yumshoq (chegaraviy maxkamligi <60 MPa) foydali 
qazilmalarni qazib olishda mexanik ajratish keng tarqalgan. Bu usul bilan 
marganets rudalari, kaliy va tosh tuzlari, xamda barcha tabiiy arralangan toshlar 
qazib olinadi. Zamonaviy kombayn va majmualar qiyaligi 15 gradusgacha bо‘lgan 
qiyalikda ishlay oladi. Agarda bu mashinalar ishchi barabanining qazish balandligi 
qatlam qalinligidan kichik bо‘lsa ikki-uch qatlamlab qazish tartibi (agar qatlam 
qalinligi 6 m bо‘lsa 3 m dan 2 ta qatlamga ajratib qazib olish) amalga oshiriladi 
(3.2-rasm). 
3.2-
rasm. 
Dexqonobod 
kaliy 
Shaxtasida 
kaliy 
yotqizig‘iini 
qatlamlab 
qazib 
olish tartibi. 
 
 
 
Rudani mexanik usulda ajratishning tasnifi quyidagicha: 
–rudani kon kombaynlari va majmualari bilan massivdan ajratish; 
–rudani о‘yib oluvchi mashinalar bilan massivdan ajratish; 
–rudani arralash yо‘li bilan massivdan ajratish; 
–rudani portlatmasdan burg‘ilab buzish yо‘li bilan massivdan ajratish. 
Foydali qazilmalarni mexanik usulda massivdan ajratishda kon kombaynlari 
va majmualarining xissasi yuqori bо‘lib, asosan marganets va kaliy qazib oluvchi 
Shaxtalarda qо‘llaniladi. О‘yib oluvchi mashinalar kamdan-kam holatlarda 
ishlatilib, asosan yordamchi jarayonlar uchun foydalaniladi. Rudani arralash va 
arralab yemirish о‘ziga hos sharoitlarda qо‘llanilsa, burg‘ilab yemirishdan esa 
faqat juda yupqa ruda tanalarini qazib olish uchun foydalaniladi. 

---