3. Ommaviy axborot vositalarida plagiatning aniqlanish

3.Ommaviy axborot vositalarida plagiatning aniqlanish
Xavfi badiiy adabiyotga qaraganda birmuncha yuqoriroq. Biroq yuqorida qayd etilganidek, internetning keng imkoniyatlari va ko‘p o‘rinlarda jurnalistik materialga baho berayotgan kishilarning “muallif”ga “xayrixohliklari” natijasida, plagiatga yo‘l qo‘yish holatlari yuzaga kelmoqda. Albatta, bu jarayonda plagiat uchun birinchi galda muallif, ya’ni jurnalist javobgardir. Asosiy aybdor va amaldagi qonunchilikda belgilangan javobgarlikka tortilishi lozim bo‘lgan shaxs — “adabiy o‘g‘ri”, “plagiat”, “soxta muallifdir”. Plagiatni baholashda boshqa tildan tarjima qilingan asarlarning qismlaridan foydalanish qoidalariga rioya qilish ham talab etiladi. Bu holatda tarjima to‘g‘riligi, muallif fikrlarining noto‘g‘ri tarjima qilinmagani uchun asarni tarjima qilgan shaxsning o‘zi javobgarlikni zimmasiga oladi va bu haqda so‘zboshida qayd etadi. Bundan tashqari, plagiat hammualliflikka majbur qilishda ham ko‘zga tashlanishi mumkin. Ya’ni asar muallifini majburlab u bilan hammuallif sifatida asarni chop etish, soxta hammuallif sifatida o‘zini e’lon qilish ham plagiat hisoblanadi.
Shunday qilib, mazmunli va noyob matn Noyob matn - boshqa manbalarda o'xshashi bo'lmagan matn, har qanday Internet -resursda joylashtirilgan, asosiy bo'lib xizmat qiladi kontent Tarkib - Internet -resursda (masalan, veb -sayt) joylashgan, kompyuterga nusxa ko'chirish yoki yuklab olish mumkin bo'lgan har qanday ma'lumot, odatda shaxsiy foydalanish uchun. Bu bo'lishi mumkin: matnlar, grafikalar, multimediya, turli formatdagi fayllar. Va kontent sifati qidiruv tizimlarida saytni targ'ib qilishiga bevosita ta'sir qiladi. Oddiy qilib aytganda, agar siz, masalan, istalgan saytdan matnni nusxa ko'chirsangiz va uni saytingizga joylashtirsangiz, qidiruv tizimlari foydalanuvchilarning iltimosiga binoan bu nusxalangan materialni hech qachon ko'rsatmaydi. Bunday "jirkanch" plagiatlar uchun qidiruv tizimlari odatda saytingizni filtr ostiga qo'yishi mumkin va hech kim sizning manbangizga uzoq vaqt tashrif buyurmaydi. Yangi veb -ustasi bu haqda bilishi kerak. Maqolalarini yozish va sotish orqali pul ishlashni istagan mualliflar uchun. matnning o'ziga xosligini tekshirish dasturi noyob muallif matnini yaratishda eng yaxshi yordamchi va asosiy vosita bo'ladi.
Qoida tariqasida, mumkin bo'lgan barcha dasturlar matnni plagiat uchun tekshiring, juda oddiy va ulardan foydalanish oson. Ularni farq qiladigan yagona narsa - bu matnni tekshirish sifati va tezligi. Keling, hamma uchun ochiq bo'lgan ayrimlarini ko'rib chiqaylik matnlarni plagiatni tekshirish uchun bepul dasturlar.
Advego Plagiatus dasturi yordamida matnning o'ziga xosligini tekshirish.
Advego kontent almashinuvida ishlaydigan mualliflar va veb -ustalar orasida, Advego Plagiatus dasturi, qaysi mumkin matnlarning o'ziga xosligini tekshiring ehtimol eng mashhurdir. Ushbu bepul dasturni kompyuteringizga yuklab olish va o'rnatish uchun Advego kontent almashinuviga o'ting. Dasturdan foydalanish juda oson. Matnni istalgan fayldan nusxalash va uni dastur interfeysining asosiy oynasiga joylashtirish kifoya. Keyin, "Noyoblikni tekshirish" menyusida "Chuqur tekshirish" bandini tanlang (agar bu siz uchun muhim bo'lsa). Dastur Internetda shunga o'xshash matnni qidiradi va natijani o'ziga xoslik foizida beradi. Dastur topgan shunga o'xshash iboralar va iboralar sariq rang bilan belgilanadi va pastki oynada shunga o'xshash matn joylashgan saytlarning manzillari ko'rsatiladi. Matnni tahrir qilish uchun yuqori va pastki oynalar orasidagi "Matn muharriri" ga o'ting. Qoidaga ko'ra, matnni tahrirlashda iboralar, so'zlarning oxiri yoki sinonimlari almashtiriladi. Tahrirdan so'ng, matnning o'ziga xosligini tekshirish takrorlaydi va buni o'ziga xoslik foizi sizga mos kelguncha qiladi. Va, albatta, unutmang matnning yozilishini tekshiring .
Skrinshotda ko'rib turganingizdek, haqida dastlabki matnni tekshirgandan so'ng Advego plagiati, bu dastur 88% o'ziga xoslikni berdi. Bu menga mos kelmadi va kichik o'zgarishlar va bir nechta tekshiruvlardan so'ng men 99% o'ziga xosligi uchun dasturni qiynoqqa solishni to'xtatdim.
Sizning e'tiboringizni Advego Plagiatus dasturini ishlab chiquvchilar doimiy ravishda ilovani takomillashtirishga harakat qilishlariga qaratmoqchiman. Va ayni paytda yangi versiya chiqarildi Advego plagiati 1.3.1... takomillashtirilgan funksionallik va matnning o'ziga xosligini tekshirish uchun noyob imkoniyat bilan, uni o'qish mumkin bu eslatma .
Etxt birjasidan plagiatga qarshi dastur.
Asosan, Etxt antivirus dasturi dan farqi yo'q Advego plagiati... Asosiy farq-xuddi shu matnni tekshirishning o'ziga xosligi foizini berishdagi o'xshashlik va ko'p rangli pastki chiziqning farqi. Yuklab olish uchun va matnning o'ziga xosligini tekshiring Etxt Antiplagiat dasturi bilan ushbu manbaga o'ting.

Skrinshotda ko'rib turganingizdek, Etxt Antiplagiat dasturi tomonidan Advego Plagiatus haqidagi bir xil boshlang'ich matnni tekshirganda, 91% o'ziga xoslik aniqlandi. Shuni ta'kidlashni istardimki, ikkala dasturning qidirish sifati sozlamalari deyarli bir xil edi. Ammo men Antiplagiat dasturi Plagiatus Advegodan ham yomonroq deb ayta olmayman. Har bir dastur o'z algoritmida ishlaydi va har xil manbalarda matnning turli qismlari mosligini topadi. Noyob matnni olishning ishonchliligi uchun men ikkala dasturdan ham foydalanaman.

Findcopy Internet xizmatida onlayn plagiatni bepul tekshiring.
Umuman olganda, Findcopy ilgari Miratools deb nomlangan va qisman pulli Internet xizmati bo'lib, u oz miqdordagi qo'shimcha funktsiyalarni taqdim etgan, matnlarning o'ziga xosligini tekshirgan. Endi bu xizmat o'zgardi va har qanday foydalanuvchiga imkoniyat beradi matnning o'ziga xosligini bepul tekshiring lekin cheklovlar bilan. Siz ro'yxatdan o'tmagan 18000 bosma belgigacha va ro'yxatdan o'tgan foydalanuvchi uchun 40 mingtagacha matnni tekshirishingiz mumkin. Menimcha, bu imkoniyatdan foydalanmaslik asossiz bo'ladi. Albatta, bu xizmatning ham kamchiliklari bor. Masalan: matnni to'g'rilashni to'g'ridan -to'g'ri tekshirish natijasi oynasida qilolmaysiz. LEKIN plagiatni Internetda tekshiring Findcopy (avvalgi Miratools) dagi tuzatilgan boshlang'ich matn 52% dan 100% gacha bo'lgan o'ziga xoslikni yaratdi. Barcha natijalar beqaror edi.

Anti -plagiatni qanday chetlab o'tish mumkin - ANEXP onlayn dasturi

Xulosa qilib aytmoqchimanki, faqat ta'rif bilan matnning 100% o'ziga xosligiga erishish mumkin emas. Va agar biron bir dastur sizga matnning 100% o'ziga xosligini beradigan bo'lsa, dastur sozlamalarini ko'rib chiqing va to'g'rilang. Ammo bu boshqa mavzu.
Maqolaning oxirida men o'zimga va barcha o'quvchilarga muvaffaqiyat va omad tilayman.
Veb -ustalar uchun ham, Internetdagi matn mualliflari uchun ham kontentni baholashning asosiy mezonlaridan biri bu o'ziga xoslikdir. Bu qiymat mavhum emas, balki aniqroqdir va foizlar bo'yicha bir qancha dasturlar yoki onlayn xizmatlar yordamida aniqlanishi mumkin.
Rus tilida so'zlashuvchilar segmentida o'ziga xoslikni tekshirish uchun eng mashhur echimlar eTXT Antiplagiat va. Aytgancha, ikkinchisining rivojlanishi allaqachon to'xtatilgan va uni almashtirish xuddi shu nomdagi onlayn xizmatdir.
Bu kabi dolzarbligini yo'qotmagan yagona dastur - bu eTXT Antiplagiat. Ammo bu ko'plab foydalanuvchilar uchun qulayroq va samaraliroq bo'lgan veb -vositalar, bu sizga har qanday matnning o'ziga xosligini to'g'ri tekshirishga imkon beradi.
Bundan tashqari, onlayn -echimlar yangi xususiyatlarni kiritayotgan va tarkibni qayta ishlash algoritmlarini takomillashtirayotgan ishlab chiquvchilar tomonidan doimiy ravishda qo'llab -quvvatlanadi. Shunday qilib, kompyuterga o'rnatilgan dasturlardan farqli o'laroq, plagiatga qarshi xizmatlar qidiruv tizimlari ishidagi o'zgarishlarga tezda moslasha oladi. Va bularning barchasi mijozlar kodini yangilashga hojat qoldirmasdan.
Kontaktni plagiatga tekshirish uchun deyarli barcha manbalar bepul. Har bir bunday tizim o'zining takroriy qidirish algoritmini taklif qiladi, buning natijasida bitta xizmatda olingan natijalar boshqasining ko'rsatkichlaridan biroz farq qilishi mumkin.
Biroq, ba'zi manbalar matnni tekshirishni raqobatchiga qaraganda tezroq yoki aniqroq bajarishini aniq aytish mumkin emas. Faqatgina farq shundaki, qaysi biri veb -ustasi uchun afzalroq. Shunga ko'ra, pudratchi uchun muhim bo'lgan yagona narsa - bu mijoz uchun qaysi xizmat va o'ziga xoslik chegarasi.
1 -usul: Text.ru
Eng mashhur onlayn matnlarning o'ziga xosligini tekshiruvchi. Siz resursdan mutlaqo bepul foydalanishingiz mumkin - cheklar soniga cheklovlar yo'q.
Text.ru yordamida 10 ming belgigacha bo'lgan maqolani tekshirish uchun siz ro'yxatdan o'tishingiz shart emas. Va materialni katta hajmda qayta ishlash uchun (15 ming belgigacha), siz hali ham hisob yaratishingiz kerak.
Kontentning o'ziga xosligini aniqlash uchun Text.ru -dan foydalanib, muallif o'zi yozgan matnlardan mumkin bo'lgan qarz olishni istisno qilishi mumkin. O'z navbatida, veb-ustasi o'z saytining sahifalarida past sifatli qayta yozishlarning oldini olish uchun ajoyib vositaga ega bo'ladi.
Xizmat ko'rsatish algoritmi so'zlarni va iboralarni qayta tartibga solish, holatlarni, vaqtlarni o'zgartirish, iboralarni nuqta bilan almashtirish kabi materiallarni o'ziga xoslashtirish usullarini hisobga oladi. Matnning bunday bo'laklari rangli bloklar bilan ajratib ko'rsatiladi va o'ziga xos bo'lmagan deb belgilanadi.
2 -usul: kontentni kuzatish
Matnni plagiatga tekshirish uchun eng qulay xizmat. Asbob ma'lumotlarni qayta ishlashning yuqori tezligi va noyob bo'lmagan qismlarni tanib olishning aniqligi bilan ajralib turadi.
Bepul foydalanish rejimida manba uzunligi 10 ming belgidan oshmaydigan va kuniga 7 martagacha matnlarni tekshirishga imkon beradi.
Agar siz obunani sotib olmoqchi bo'lmasangiz ham, belgilar chegarasini uchdan o'n minggacha oshirish uchun saytda ro'yxatdan o'tishingizga to'g'ri keladi.
Bu yechim kontentli saytlar egalari uchun yanada jozibali ko'rinadi. Content Watch veb -ustasiga umuman saytdagi maqolalar massasining o'ziga xosligini aniqlash uchun bir qancha vositalarni taklif etadi. Bundan tashqari, manba plagiat uchun sahifalarni avtomatik kuzatib borish funktsiyasiga ega, bu xizmatni SEO-optimallashtiruvchilar uchun jiddiy imkoniyatga aylantiradi.
3-usul: eTXT plagiatga qarshi
Hozirgi vaqtda eTXT.ru manbasi tarmoqning rusiyzabon segmentida eng ko'p talab qilinadigan kontent almashinuvi hisoblanadi. Matnlarni plagiatga tekshirish uchun, xizmat yaratuvchilari maqolalardagi har qanday qarzni aniq belgilaydigan o'z vositalarini ishlab chiqdilar.
Antiplagiat eTXT Windows, Mac va Linux uchun dasturiy echim sifatida ham, birjaning o'zida veb -versiya sifatida ham mavjud.
Bu vositadan faqat mijoz yoki pudratchi bo'lsin, eTXT foydalanuvchi hisobiga kirish orqali foydalanish mumkin. Kuniga bepul tekshiruvlar soni cheklangan, shuningdek matnning mumkin bo'lgan maksimal uzunligi - 10 ming belgigacha. Maqolani qayta ishlash uchun pul to'lab, foydalanuvchi bir vaqtning o'zida 20 minggacha belgini bo'sh joy bilan tekshirish imkoniyatiga ega bo'ladi.
eTXT Antiplagiat, shubhasiz, qarzga olingan tarkibni aniqlashning eng tezkor vositasi emas, lekin u o'z turidagi eng ishonchli echimlardan biri hisoblanadi. Agar boshqa xizmatlar matnni so'zsiz o'ziga xosligini aniqlasa, u bir nechta moslikni ko'rsatishi mumkin. Bu omilni, shuningdek cheklar sonining cheklanishini hisobga olgan holda, eTXT plagiatga qarshi maqolada qarz olishni qidirishda oxirgi "misol" sifatida ishonchli tarzda maslahat berish mumkin.
4 -usul: Advego Plagiatus Online
Uzoq vaqt davomida xizmat kompyuter dasturi sifatida mavjud bo'lgan va har qanday murakkablikdagi maqolalarning o'ziga xosligini tekshirish uchun ma'lumotnoma hisoblangan. Endi, bir paytlar bepul bo'lgan vosita-bu faqat brauzerga asoslangan yechim, shuningdek, foydalanuvchilar ramzlar to'plamini ajratib olishni talab qiladi.
Yo'q, asl Advego yordam dasturi hech qaerda yo'qolmagan, lekin uni qo'llab -quvvatlash deyarli to'xtatilgan. Dasturning sifati va eskirgan algoritmlari endi undan qarz qidirish uchun foydalanishga ruxsat bermaydi.
Shunga qaramay, ko'p odamlar Advego vositasi yordamida matnlarning o'ziga xosligini tekshirishni afzal ko'rishadi. Va faqat yillar davomida ishlab chiqilgan plagiatni qidirish algoritmi tufayli, bu yechim, albatta, sizning e'tiboringizga loyiqdir.
ETXT singari mashhur kontent almashinuvi bo'lgan Advego manbasi faqat vakolatli foydalanuvchilarga o'z funksiyalaridan to'liq foydalanish imkonini beradi. Shuning uchun, bu erda matnning o'ziga xosligini tekshirish uchun siz saytda hisob yaratishingiz yoki mavjud hisob qaydnomasiga kirishingiz kerak bo'ladi.
Ushbu maqolada biz maqolalarning o'ziga xosligini tekshirish uchun eng yaxshi va eng qulay veb -xizmatlarni ko'rib chiqdik. Ularning orasida ideal yo'q, har birining ham kamchiliklari, ham afzalliklari bor. Biz veb -ustalarga yuqorida tavsiflangan barcha vositalarni sinab ko'rishni va ularga eng mosini tanlashni maslahat beramiz. Xo'sh, bu holda muallif uchun hal qiluvchi omil - bu mijozning talabi yoki muayyan kontent almashish qoidalari.
Hammaga salom. Bugun men sizga Internetda plagiatga qarshi matnni qanday tekshirish kerakligini aytib beraman. U haqida gapirishni boshlash uchun siz plagiat haqida umumiy tasavvurga ega bo'lishingiz kerak. Plagiat - bu muallif bilan bog'lanmasdan, boshqa birovning fikrini nusxalash.
O'zingiz yozgan asarlaringizda, plagiat, yozma ish, tezis yoki maqola bo'lsin, shunchaki qabul qilinishi mumkin emas. Agar ishda boshqa birovning fikri ishlatilgan bo'lsa, siz shunchaki unga havola qilishingiz mumkin. Anti-plagiat deganda, o'ziga xos bo'lmagan ma'lumotlar bilan kurashadigan xizmat tushuniladi.
Plagiatga qarshi tizim Bu qiziq narsa va ko'pchilikka yoqmaydi. Gap shundaki, ko'pchilik o'zicha biror narsa yozishni yoqtirmaydi, ularni olish va nusxalash osonroq. Bunday matnlar bilan u ishlamaydi, shuning uchun hamma uni unchalik sevmaydi. Aslida, Internetda bunday xizmatlar juda ko'p. Ular matnni tekshiradi va o'ziga xoslikning ma'lum foizini beradi.

“Kopirayting” tushunchasi ingliz tilidan “matnlarni yozish” deb tarjima qilinadi. Bu tushunchaga faoliyat hamda matn tipi ham kiradi. Kopirayting faoliyat sifatida o‘z ichiga biror-bir mavzu yuzasidan maqola yozishni bildirsa, matn tipi sifatida o‘ziga xos matnli materialni bildiradi (maqola, sharh, annotatsiya va hokazo). Kopirayter, bu mualliflarning noyob materiallarini ustidan qayta ishlaydigan yoki o‘zi ana shu noyob materiallarni OAV uchun yozadigan insondir.

Bugungi kunda kopiraytingning bir necha turlari mavjud: OAV uchun kopirayting, maqolalar, buyurtma asosida material tayyorlash. Reklama kopiraytingi (axborot-reklama va «sotiluvchi» turlarga bo‘linadi).
Axborot-reklama maqolalari saytlar kontentini to‘ldirish uchun yozilib, ular o‘quvchi uchun qiziqarlidir va yashirin reklamadan iborat bo‘ladi.
Sotiluvchi matn tovarlar va xizmatlarning afzalliklarini ko‘klarga ko‘tarib maqtaydi. U nafaqat tijoriy taklif mazmunini ochib beradi, balki xarid qilishga ham undaydi.
Matbuot-relizlari. Ma’lum bir auditoriyaga mo‘ljallangan OAVda yoritish uchun tayyorlangan axborot xatlari.
Blog postlar. So‘zlashuv tilida yozilib, biror-bir masalani muhokama qilishga undaydi.
SEO-kopirayting yoki robotlar uchun matnlar — internetda saytlarni ilgari surishning asosiy usuli. Bunday matnlarda kalit so‘zlar ketma ketlikda beriladi va qidiruv tizimlarida matnlarni topishni osonlashtiradi.
Maqolalar do‘koni uchun kopirayting (turli mavzulardagi tayyor maqolalar).
Albatta, har bir muallifning fikrini ifoda etish uslubi bor. Kopirayt matnlari uchun asosiy talablar quyidagilardan iborat: o‘ziga xoslik, orfografik va uslubiy xatolarga yo‘l qo‘ymaslik, aniq va kreativ g‘oya.
Xo‘sh, har qanday auditoriya uchun qiziq bo‘lgan mavzuni qaerdan topish mumkin?
Hayotiy tajribangiz – bevosita sizni va atrofdagilaringizni qiynayotgan muammolar jamiyat uchun qiziq va dolzarb. Masalaning yechimini ko‘rsatish, hech bo‘lmaganda yechimini topish uchun yo‘naltirish, muvaffaqiyatingiz kaliti.
Kutubxona – bilimlaringizni kengaytirish va maqolangiz uchun mavzu topish uchun qulay joy.
Intervyu yoki telefon so‘zlashuvi – doimo sizni qiziqtirgan mavzu yuzasidan axborot bera oladigan insonlarni topsa bo‘ladi.
Internet ma’lumotlari – afsuski, tarmoqda ular ham ko‘p. Shuning uchun ham mavzuni aniqlagach, internetdan qo‘shimcha manba sifatida foydalanganingiz ma’qul.
Kopiraytingning asoschilaridan biri Jon Keyplz bo‘lib, uning “Reklamaning sinalgan usullari” nomli kitobi ilk marotaba AQShda 1932 yilda chop etilgan edi. Unda bevosita reklama matnlarini yozish borasida so‘z yuritilib, kopirayt reklama va tashviqot materiallarini yozuvchi shaxs sifatida ta’riflanadi. Sohada yorqin iz qoldirgan yana bir shaxs, Jozef Shugerman XX asrning oxirlarida Amerikaning eng yetakchi kopirayterlaridan biri sifatida tan olingan. Uning “Reklama matnlarini yozish san’ati. Yetuk Amerika kopirayter ma’lumotnomasi” ko‘pgina mamlakatlarda bir necha marotaba qayta nashr etilgan.
Kopiraytingdan farqli o‘laroq rerayting (ingl. rewriting) — mavjud matnlarni ulardan foydalanish uchun qayta ishlash demakdir. Kopirayting matnni boshidan yoza boshlasa, rerayting uni qayta ishlaydi. Matnlarni uslubiy jihatdan o‘zgartiradigan insonlarni rerayterlar deb atashadi. Rerayting mualliflik huquqini buzganlikda ayblamaslik uchun foydalaniladi. Ya’ni, maqoladan fakt va dalillar olinib, u qayta yoziladi. Rerayterlar matnni qayta ishlashda quyidagi usullardan foydalanadilar: so‘zlar o‘rniga ularning sinonimlarini ishlatish; to‘g‘ri gapni o‘zlashtirma gapga aylantirish; abzatslar joyini o‘zgartirish; tushuncha va so‘z birikmalarni to‘g‘ri kelganiga o‘zgartirish; matnni ma’no yuklamasiga ega bo‘lmagan iqtiboslar va so‘z birikmalarini o‘chirish orqali soddalashtirish va hokazo.
Qayta ishlangan matn maqola originalidagi ma’noni o‘zida saqlab qolishi zarur.
Internet jurnalistikasida o‘z o‘rniga ega bo‘lib borayotgan yana bir tushuncha bu repostdir (inglizcha re – “asos, yana bir marta”, post – “xabar berish”) — bu bir resursda biror bir xabarni qayta chop etishdir. Repostning vazifasi e’lon qilingan xabarga yana bir marotaba e’tiborni tortishdan iborat. Repostlar asosan ijtimoiy tarmoqlarda keng qo‘llaniladi. Bu foydalanuvchilar tomonidan matn muallifining mualliflik huquqini saqlagan holda axborot ulashishning bir turidir. Ilgarilari aksariyat veb-sayt ma’murlari internetdan matn, surat, videoni o‘g‘irlab, o‘z saytlariga joylashtirishgan bo‘lsa, repost orqali uning muallifini va manbasini ko‘rsatgan holda axborotni chop etish mumkin.
Xullas, ushbu atamalar har birining o‘z vazifasi va yuki bor.
Mualliflik huquqi (ingl. copyright) gʻoya (fikr) yoki maʼlumotning maʼlum bir koʻrinishdagi ifodalanishini tartibga soluvchi ekskluziv huquqlar majmuidir. Umumiy qilib aytganda, soʻzma-soʻz „koʻchirish (nusxa olish)ga boʻlgan huquq“dir. Asosan, bu huquqlar cheklangan muddatli boʻladi. Mualliflik huquqi belgisi © boʻlib, baʼzi bir yurisdiksiyalarda qoʻshimcha ravishda (c) yoki (C) bilan ham ifodalanishi mumkin.
Mualliflik huquqi „asarlarning“ keng turdagi kreativ, intellektual, artistik shakllarida namoyon boʻlishi mumkin. Ushbular qatoriga she'rlar, tezislar, sahna asarlari va boshqa adabiyot asarlari, filmlar xoreografik asarlar (raqs, balet), musiqiy kompozitsiyalar, audioyozuvlari, rasmlar, chizmalar, skulpturalar, fotorasmlar, EHM dasturlari, radio va teleko'rsatuvlari, va baʼzi yurisdiksiyalarda sanoat dizayni kiradi. Dizayn yoki sanoat dizayni baʼzi yurisdiksiyalarda ularni tartibga soluvchi alohida qonunchilik yoki umumiy qonunchilikka ega boʻlishi mumkin. Mualliflik huquqi intellektual mulk huquqi tizimiga kiruvchi huquq sohasi hisoblanadi. Mualliflik huquqi faqat fikr yoki maʼlumotning „material(moddiy)“ ifodalangan shaklini qoplaydi. U mualliflik huquqi asarida mujassamlangan yoki unga asos boʻlgan haqiqiy fikr, g'oya, konsepsiya, faktlar, yo'nalish (stil') yoki qoida (tehnika)ni himoylamaydi va himoyalashga qaratilmagan ham. Masalan, Disneyning mashhur Chip va Deyl multfilmidagi obraz, deylik Chip mualliflik huquqi tomonidan himoya qilingan. Lekin, bu himoya aynan oʻsha multfilmdagi Chipning qiyofa, mimika, kiyinishiga nisbatan boʻlib, istagan boshqa bir insonning olmahon personaji asosida multqahramon yaratishdan cheklab qoʻymaydi. Baʼzi yurisdiksiyalarda mualliflik huquqi bilan himoya qilingan asarlarning izohli yoki satirik qilib qayta ishlanishiga ruxsat beriladi. Mualliflik huquqlari baʼzi mamlakatlarda Bern Konventsiyasi kabi xalqaro shartnomalar bilan standartlashtirilgan boʻlib, Evropa Ittifoqi hamda Jahon Savdo Tashkiloti kabi xalqaro tashkilotlar aʼzolaridan talab qilinadi.
Hammualliflik - adabiyot, ilmfan yoki sanʼat asarlariga boʻlgan mualliflik huquqinnnt yoxud biror-bir kashfiyotga nisbatan mualliflik huquqining ikki yoki undan ortiq shaxsga baravar aloqadorligi. Mualliflik huquqidan foydalanish hammualliflarning oʻzaro kelishuviga binoan amalga oshiriladi. Mukofot berilishi ham shu kelishuv asosida yoki mavjud qonunchilik asosida koʻrib chiqiladi. Oʻrtadagi kelishmovchilik yoki nizoli munosabatlar sud orqali hal qilinadi.
XULOSA
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi, Internet tarmog‘ining hayotimizga shiddat bilan kirib kelishi, elektron resurslarning kundan-kunga ko‘payib borishi bir tomondan, turli shakldagi va ko‘rinishdaga axborotlarga kirish, ega bo‘lishni osonlashtirgan bo‘lsada, ikkinchi tomondan, bir qator muammolarni ham yuzaga keltirdi. Ulardan biri bu «mualliflik huquqi» bilan bog‘liq muammolardir.
Talabalarning ko‘pchiligi Internet tarmog‘idan samarali foydalanib, berilgan topshiriqlarni sifatli bajarishga harakat qiladilar. Ammo ayrim hollarda, «kurs ishi», «bitiruv malakaviy ishi» yozayotganda va hatto «magistrlik» ilmiy darajasini olish uchun harakat qilayotgan hamda dissertatsiya tayyorlayotgan talabgorlar orasidan ham «mualliflik huquqini» e’tibordan chetda qoldirayotganlar uchrab turadi. Bu holat, ayniqsa, «bitiruv malakaviy ishlar» yozayotgan talabalar orasida ko‘proq uchraydi. Demak, Internet tarmog‘iga joylashtirilgan elektron-resurslardan foydalanishda «mualliflik huquqi»ga rioya qilinishini ta’minlash bugungi kunda dolzarb muammolardan biriga aylangan.
Talabalar tomonidan yozilgan «kurs ishi», «bitiruv malakaviy ishi», «magistrlik dissertatsiyasi», tadqiqotchilar tomonidan tayyorlargan dissertatsiyalar, ilmiy maqolalar va monografiyalar matnlarining necha foizi nodir va necha foizi boshqa manbalardan olinganligini aniqlash kadrlar tayyorlash sifatiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Ko‘chirmachilikning oldini olish talabalarning mustaqil ishlarini sifatli bajarishlarini ta’minlaydi. Quyida Internet tarmog‘ida joylashtirilgan o‘xshash matnlarni qidirib topishga mo‘ljallangan ikki dastur imkoniyatlari to‘g‘risida o‘z fikr-mulohazalarimizni bildirmoqchimiz.«Etxt Antiplagiat» dasturi Internet tarmog‘ida joylashtirilgan elektron resurslar orasidan originallikka tekshiriliyotgan matnga o‘xshash bo‘lgan matnlarni aniqlashga mo‘ljallangan. Dasturning ishlashini tekshirib ko‘rish uchun U. Karimov va O‘. Karimov tomonidan infoCOM.UZ jurnalidagi «Oliy ta’lim tizimida korporativ elektron kutubxonadan foydalanish» nomli maqolani Internet tarmog‘idagi elektron-resurslar orasidan qidirib ko‘raylik. Buning uchun maqola matnini «Etxt Antiplagiat» dasturining «tekst» maydoniga joylashtiramiz.
Bozor Ilyos al-Aminning bayon etishicha, fan va ta'lim sohasida ham plagiatlikning cheki yo‘q. Ayniqsa, talabalarning diplom himoya qilishida bu holat ko‘p uchraydi va bu sifatga ta'sir qilmay qolmayapti.
Ba'zi o‘zbekcha badiiy matnlarni xorij adabiyoti kitoblari bilan qiyoslasak, hozirgi o‘zbek adabiy jarayonida ham xuddi shunday «Martalarni Fotimalarga almashtirish» holatlariga duch kelishimiz ehtimoldan xoli emas. Bundan ko‘ra, o‘zlariga yoqqan xorijlik adibning asarini qoyilmaqom qilib o‘zbek tiliga o‘girishsa, ko‘proq savob bo‘lmasmidi?³

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Mirziyoyev Sh.M. Milliy taraqqiyot yo‘limizni qat’iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko‘taramiz. –T.: O‘zbekiston, 2017.

2. Tosheʼv B., Mualliflik huquqi, T., 2002;

   
   

3. Nasriyev I. Mualliflik huquqi mazmuni va shaxsiy nomulkiy xuqukdar himoyasi, T., 2003.

   
   

4. Omon Oqyulov. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

   
   
5. 
   . Плагиатни қидириш усулларини ишлаб чиқиш. Муаллиф: Абраров Ринат Динарович. Сарлавҳа: Махсус сон. Томонидан нашр этилган: "Ёш олим" да 12-сон (116) 5-7-бетлар. Июн-22016
   
6. 
   Матннинг о'зига хослигини текшириш. [Электрон ресурс]. - Кириш тартиби: ҳттпс://www.этхт.ру/антиплагиат/
   
7. 
   Антиплагиатни қандай алдаш керак. Антиплагиатни алдашнинг ишлаш усуллари. [Электрон ресурс]. - Кириш режими: ҳттп://студроом.ру/ ан
   

8. 
   Ulupov N. Tilshunoslik nazariyasi. O’quv qo’llanma –T.:Barkamol fayz media. 2016
   

9. 
   M.Shayxzoda Tanlangan asarlar. VI tomlik III tom. – T.:G’afur G’ulom nomli adabiyot va san’at nashriyoti 1972.
   

10. 
    Sayfullayeva R., Mengliyev B., Boqiyeva G.,Qurbonova M., va boshqalar Hozirgi o’zbek adabiy tili. – T.: 2009
    

1^ https://uzhurriyat.uz/2016/08/03/plagiat-kopirayt-rerayt-va-repost/

2^ https://uzhurriyat.uz/2019/06/19/plagiat-ko-chirmachilik-va-oqibat/

3^ https://gigafox.ru/uz/eko/proverka-stati-na-plagiat-antiplagiat-besplatno-bez-registracii-i/