3-tajriba ishi

Avtomatik muvozanat o’lchash ko’priklari KSM-3
Ishlab chiqarishda temperaturani o’lchashda qarshilik termometrlari bilan ko’rsatuvchi va yozib boruvchi avtomatik muvozanat ko’priklari ishlatiladi (rasm 3.3).
Atrof muxit temperaturasining ta’sirini kamaytirish maqsadida qarshilik termometrlari ko’prik sxemasiga uch simli sxema bo’yicha ulanadi.
KSM-3 o’zgarmas qarshiliklar R₁ va R₂, R_r reoxordan, reoxorddan o’tayotgan tokni cheklashga mo’ljallangan R_sh shuntlovchi rezistordan, o’lchov asbobining pastki va yuqori chegaralarini o’zgartirishga mo’ljallangan rezistorlardan R_p va R, hamda qarshilik termometri Rt lardan tashkil topgan. R^I_nr, R^II_nr – rezistorlar ulovchi simlar qarshiligini graduirovka qiymatigacha yetkazish uchun mo’ljallangan.
Nolь galvanometr o’rniga avtomatik muvozanat ko’priklarida o’lchash diagonaliga elektron kuchaytirgich EK ulangan bo’ladi.

Rasm 3.3.Avtomatlashtirilgan kщrsatuvchi va qayd qiluvchi muvozanatlangan o’lchash ko’priklari

Avtomatik ko’priklarning quyidagi turlari ishlab chiqariladi: KSM1, KPM1, KVM1 miniatyurali o’lchov asboblari; KSM2 – kichik gabaritli ko’priklar; KSM3 – disk diagrammali avtomatik ko’priklar; KSM4 – lenta diagrammali avtomatik ko’priklar.

Logometr
Logometrlar magnitoelektrik tizimi o’lchov asboblari turkumiga kiradi.
Logometrlar ishlashi, tashqi elektr manbaiga ulangan ikki parallel elektr zanjirlaridan o’tayotgan toklar nisbatini o’lchashga asoslangan bo’lib, ularning xar biriga o’lchash ramkalari ulangan bo’ladi.

Rasm 3.4. Logometrning printsipial sxemasi
O’lchov asbobi (rasm 3.4) qarshilik termometri R_t, o’zgarmas rezistordan R va manbaadan tashkil topgan. Qutb nakonechniklari 3 orasida tsilindr ko’rinishidagi po’lat o’zak 2 joylashtirilgan. U magnit nakonechniklari bilan bir xil bo’lmagan xavo bo’shlig’ini hosil qiladi. Bu bo’shliqda bir xil, bir biri bilan maxkamlangan izolyatsiyasi bor mis simlardan yasalgan R^I_p va R^II_p ramkalar xarakatlanadi.
O’lchash sxemasi ikki parallel zanjirlardan tashkil topgan. Agar I zanjir qarshiligi II zanjir qarshiligiga teng bo’lsa, unda ikkala zanjirdan o’tayotgan toklar bir-biriga teng bo’ladi, ya’ni R+R^I_p=R_t+R^II_p+R_pr bo’lganda I₁=I₂ bo’ladi.
Bu xolatda, aylantirish momentlari (M₁ = M₂) bir-biriga teng bo’lib, o’lchov asbobi strelkasi shkalaning o’rtasida bo’ladi. Temperaturaning o’zgarishi (oshishi) bilan, R_t o’zgaradi (oshadi), bu I₂ ni (kamyadi) va natijada M₂ ni o’zgartiradi. Bunda, R_IIp ramka aylanib, xavo bo’shlig’i kichik bo’lgan tomonga, ya’ni magnit kuch chiziqlari zich tomonga qarab buriladi. Ramkalar bir-biri bilan maxkamlanganligi sababli, birinchi ramkaning magnit kuch chiziqlari zich tomonga qarab burilishi, ikkinchi ramkani magnit kuch chiziqlari siyrak tomonga qarab burilishiga sabab bo’ladi. Bu esa o’z navbatida, momentlarning bir-biriga qarama-qarshi yo’nalganligi sababli, momentlar tenglashuviga sabab bo’ladi.
M₁=M₂
Ya’ni, bunday xolat B₁ va B₂ larning o’zgarishi sababli ro’y beradi. Muvozanat xolatini quyidagicha yozish mumkin:
2r₁n₁,l₁B₁I₁=2r₂n₂,l₂B₂I₂
Bu yerda, r - ramka radiusi;
n – o’ramlar soni;
l – ramka uzunligi;
B₁, B₂ - R^Ip va R^IIp ramkalar joylashgan zonadagi magnit induktsiyasi qiymatlari.
Ramkalarning o’ramlar soni va ularning geometrik o’lchamlari bir xil va shuning uchun quyidagicha yozish mumkin:
I₁ B₁= I₂ B₂ yoki,
Magnit induktsiyalar nisbati bir-biriga maxkamlangan ramkalarning burilish burchagiga ga va qutb nakonechniklari formasiga bog’liqdir. SHuning uchun,
yoki,
Ma’lumki,
va
O’rniga qo’yib, quyidagini olamiz

RIp RIIp; R_pp va R kattaliklar o’zgarmasligini hisobga olib, yozish mumkin .
SHunday qilib, logometr strelkasining burilishi faqat termometr qarshiligiga Rt bog’liqdir.


Nazorat savollari:

1. 
   Logometrning ish printsipi?
   
2. 
   KSM3- avtomatik muvozanat o’lchov ko’priklari?
   
3. 
   Muvozanat ko’priklari?
   
4. 
   Qarshilik termometrlarining materialiga quyiladigan talab?
   
5. 
   Qarshilik termometrlarining ish printsipi?