3. Y. Alimjonova a. Tо‘laganov

29
;o

---

patija beradi. Shu bois, ovoz sozlashda asosap shu tovushlar
mashklaridan foydalanish о‘rinyaidir.
1
Ushbu tovushlarni galaffuzi, nafas olish mashkdarini ishlab bо‘lgandan 
sо‘ng musikiy - ohangdor tarzda mashq qidniadi. Fmkrnmizming dalpli 
sifatida texnik mashklar komplsksn uchus Ashirmatning «Konibodom» 
she’ri ustida ishlanish jarayopi taklifkilipadi.
Konibodom, Konibodom
Konibodomim mening
Patnislarda tо‘lib turgan
Pista, bodomim mening.
Elimizning gul bogisan,
Qо‘ynyigtо‘la gul- lola
Quchog‘yngda kezar bо‘lsam
Dilda zavkim shalola.
Chamaningda gul teramsh, 
Sevging doim dilymda Yashiab 
turgan gul bog‘imsai, Madhing 
buro tilimda.
Mashkda har bir sо‘zni anyq, ravon, dona - dona talaffuz etiladi, 
ovoz yо‘naltirilishi nyzorat qilinadi: Guruhdagi ovozni maqsadga 
yо‘naltirish uchun she’rning birinchi qismi qaygaruv sifatida olinadi.
Matndagi' sonor tovushlarni kо‘p kaytarilishi ovoz yо‘naltirishny ' 
ta’minlaydi. Asta-sekin musikiy ohaigga о‘tiladi va she’riy ikkinchi 
bо‘lagi, bir talaba bilan qaytariladi. She’rning matnda sonor tovushlarning 
kо‘pligi musikiylikni ta’minlaydi. Ana shu ohangdorlikka ham oxang tarzda 
she’rning birinchy bо‘limini guruh talabalari shoshilmay nutqiy ovozda 
kaytaradilar.
Konibodom, Konibodom
Konibbdom mening.
Patnislarda tо‘lib turgan, 
*
Pista bodomim mening.
M)siqiy nutqda bir ohangda, bir joyda turish mumkii emas. 
Mashqnikg b> usuli m>sikiy nutkning rivojiga yordam beradi. 
Keynngi misraii talaba xohlasa - chohlamasa kо‘tarinki ruhda 
о‘qiydi, bu ijro darajasinn ta’minlaydi.
Chamanpngda gul teramap, Sevgingdoim tilimda. Yashnab turgan gul 
bog‘imsan Madhing burro tilimda. SH\nday qilib oddiy mashq 
darajasini egallagandai sо‘ng murakkablikka, ya’ni dramatnk nutkdan 
musiqiy iutqga о‘tiladi. Bu musiqiy teatr aktyorining professionalizmidagi 
birinchi qadamdir. Mashqnn ikki xil uslubda olib borish maqsadga 
muvofiq. Birinchi
uslubda:
1. She’rni har bir talaba bilan, talaffuzni meyoriga eria^ysh
uchun ishlanadi;
2. Oldin bir bandida, keyin ikki bandpda, sо‘ngra bir misrasida 
nafas olinib;
3. She’r matni bir tezlikda, ya’ni uktirib - gо‘yo yozdirayotganday
о‘qiladi.
4. Talaba oldiga «tushuntiryapman» degan, kichik bir vazifa
qо‘yiladi; ' 5. She’r ma’nosini tushunib, burro - burro, 
artikulyatsiyalarni ishlashnni ta’minlab, о‘qiladi;
6. Bunda ovozni uzluksiz og‘iz va burun qaytargichlariga 
yо‘naltirib boriladi; 
7. Havo oqimini tishlarga yaqinlashtirib, tishlariing 
shundaygina uchida, ya’ni maskada jaranglab turishypi 
ta’minlanadi;
8. She’r, ovoz kuchini oshirmasdan о‘qiladi.
Ikkinchi \ slubda: • Obyektimiz musiqny drama aktyori bо‘lgani uchun 
musiqa bilan ishlanadi. Birinchi uslubdagi shartlar tо‘la-tо‘kis 
bajariladi va shupgayana quyidagi shartlar qо‘shiladi:
1. Mantikqa (ya’ni she’r mazmuniga e’tibor beriladi); 
2. Ongli ravishda (ya’ni talaba о‘z asab faoliyatiga buyruq bera 
olgan holda, mashqni bajarilishini ta’minlaydi);