3. Y. Alimjonova a. Tо‘laganov

1
 N. Sarpmsokov B О‘zbek adabiyotila saj Toshkent «FAN» 1978 y
Hayotning hech bir soxasi yо‘q-ki, ) maqollarda о‘z ifodasini 
yupmagan bо‘lsin/ Biz sahna nutqi darsida 1-kurspiig I ssmestrida saj.chi 
makollarni mashk tariqasida kо‘llashdan maqsadimiz galaba saxpa 
nutkpiing texpik elementlarini yaxshi egallashlaridnr.
a) sifatli mashq qilishda,
b)talaffuzni chiniktnrishda, tovushlarni toza-tо‘g‘ri aytishda katta 
foyda beradi.
Virinchi semesfda-maqollarni mashk qilish unli tovushlarni, ayniqsa 
«a». «o», «о‘», «e». «ye»-tovushlarini tо‘gri va aiiq aGgga olpshiga katta 
foyda beradi masalan:
I .О‘kigan о‘qdan oshar, о‘qimagan turqidan shoshar.
2. Akli kalta pand yeydi, aqli teran kand yeydi, 
3. Ota kо‘rgan о‘q yо‘nar. ona kо‘rgan tо‘n bichar. 
4. Tannoz taranguncha, tо‘y tarkar. 
5. Jaxl dushman, aql dо‘st. 
6. Tuxmat tosh yoradi, tosh yormasa, bosh yoradi. 
7. Gap desang, kop - kop, ish desang Samarqanddan top. 
8. Sirti yaltiroq, ichi qaltiroq. 
Sajli maqol muomala, tasavvо‘r, sо‘z tagidagi ma’no elementlarini 
aiiqlashda, fikrlashda juda qulaydir masalan:
a)Unli tovushlar talaffuzini tozalashda adabiy talaffuz normalariga 
rioya kiLish fovdalidir;
b)Bunda mantiqiy urguning muxim о‘rin bor. Jahl - dushman,, aql
dо‘st «dushman, dо‘st» sо‘zlari alohida ta’kidlanib, talaffuz etiladi. Chunki 
mantiqiy urgu ikki bо‘lakning alohida intonatsiya bilan talaffuZ qilinishiga, 
ta’kidlab kо‘rsatilishyga qaratilgan.
Tuhmat tosh -yoradi, tosh yormasa bosh yoradi, makolidan 
anglashiladi asosiy mazmun tuhmatning yomon oqibatlariga olnb 
kelishidir. Shuning uchun birinchi mantiqiy urgu «tosh» sо‘ziga tushadi. 
Ikkinchisi esa birinchi ritmyk bо‘lakdagi «bosh» sо‘ziga tо‘gri keladi.
Mantikiy urg‘u ba’zi maqsadlarga ritmik bо‘laklarning oxiridagi 
sо‘zlarga tushnb, mantiqiy urgu tushgan sо‘z oldindan tinish qiska (pauza) 
Kilynadi. Sajlangan mantikiy urg‘uli sо‘z aloxida ohangda tayaaffuz 
etiladi, masalan:
Gap desang, qop - qop , Ish desang, 
Samarqanddan top.