3. Y. Alimjonova a. Tо‘laganov

I Kdyairov M Jair sarxallari. О‘zbekpston iadannitn. 1976 yil 2 alrsl 3 9SE.9 
J1«Y. 1477 ynl 265-oyet
47
yerda \am rschitatnv ksig foydalanmlgan. Zamonaviy omsra, kaptata, 
oratoriya, romaps va boshqa jamrlarda xam о‘z aksini toigap.
2
Uzbek komiozitorlari yaratgan muspkiy drama asarlaripipg S1uk 
mamumalarida, dostom, ashula kabi jairlarda \am о‘ziga . xos
rschntativ uchraydi.
Rechitativ - musiqiy nomerlar (ariya, duet va x.k) ning burilish 
n\qta.1ardagi nutq bog‘lovchi xalka bо‘lib, rechitativ musiqiy 
komsliya va operalarning musikiy saxna va nomerlari orasida boglopchilik 
vazifasini о‘taydi. Ariyalardan oldin berilib unga karama - qarshi kо‘niladi 
va uning oxangdorligini oshiradi.
Rechitativ aytilgan paytda ovoz tо‘lkinlanishga niqoyatdaboy bо‘ladi. 
Lekin ovozning baland - pastligi, intonashyun har xil . bо‘lnshi bu albatga, 
sо‘zning ma’nosiga gapiruvchining maqsadiga va maitikiy izchillikka 
bog‘liqdir.
Musikiy drama akterlari tayyorlash kurslarida rechitativlarni mashk 
qilib, ishlashdan maqsad rechitativda sо‘z - bilan musiqa eng uzviy epg 
mahkam, eng yakin tarzda bir - biriga bog‘lanadi. Sо‘zdan ashulaga, 
ashuladan sо‘zga о‘tishda xam birinchi pogona hisoblanadi. Rechitativda 
sо‘z ham bor, musika ham bor. Ashulada ham har ikkisi bor. Lekin 
ashulaga nysbatan rechitativda oddiy sо‘z kо‘prok. Ashulada kuy 
sо‘zni yenggan bо‘ladi, sо‘zdan uegun bо‘ladi, sо‘zni yetaklab boradi. 
4 Rechitativda esa sо‘z ustun bо‘ladi, musiqa esa
yordamchi. -
Musiqali drama, aktyoryni sahna nutki sohasida tarbiyalashning 
boshlanishidan oldin talaffuz mashqlari о‘tiladi. A1ar mashk о‘shasdan, 
birdan rechitativ ustida ish olib borilsa, talabalar rechitativni tushunmay 
ancha kiynalib kolishlari kuzatilgan.
Musiqali drama aktyori tarbiyalanayotgani bois, ushbu 
bо‘limlarda ishlaganda, musika elementlaridan keng foydalanish zar>rligi 
ma’lum. Shunda talabalar bilan ansamblga, jamoaga, ijodga о‘rganadi,
ishda mashq kilish mas’uliyatini sezadi,
chshshkadi.
Shuning uchun 1- kursning, birinchi yarmida, oz miqdorda bо‘lsa-
da, musiqadan foydalanib, ikkita yoki uchta ashulaning kuyini
anttirish lozim.
g
Talabalar musiqani eshitib, ta’sirlanib, kiynalmay ayta olishnga 
kulay, oson va habtiy sharoit yaratish kerak. Ansambl bо‘lib musiqani 
eshitish va aytishga «Munojot», «Tanovar», «Sen