3–мавзу: фалсафий тафаккур тарақҚиёт босқичлари: Ғарб фалсафаси режа

 
6. Ҳамма замонларда фалсафа ўз даврининг долзарб муаммоларини ҳал этиш 
йўлларини топишга жалб қилган. ХХ асрга келиб инсоният фан-техника тараққиѐти 
соҳасида улкан ютуқларни қўлга киритди. Лекин шу билан бирга, айнан ушбу аср 
ижтимоий силсилалар иккита жаҳон уруши, экологик инқироз, оғир йўқотишлар даври 
ҳам бўлди. Бу эса фалсафий дунѐқарашлар тараққиѐтида ўз аксини топди, унинг турли 
йўналиши ва оқимлари шуғулланган муаммоларнинг салмоғи, мақсад муддаосини 
белгилади. 
Ҳозирги замон фалсафасининг энг асосий тамойиллари умуминсонийликнинг 
устуворлиги, унинг миллийлик билан уйғунлиги, демократик эркинликлар, инсон қадри, 
бирор таълимотни мутлақлаштирмасликдир. Бағрикенглик ва толерантлик ҳозирги 
фалсафий таълимотлар ранг – баранглигини таъминлайди. 
5
Ўша ерда Т.1. 28 
6
Ўша ерда. 175-176-б. 
7
Ўша ерда. 159-160-б. 
8
Ўша ерда. Т.2. 320-б. 

---

Анъанавий фалсафада, турли ғоявий тизимларга бўлинишига қарамай, муҳим 
муаммоларни ҳал этишда маълум бир умумийлик мавжуд эди. Ҳозирги замон 
фалсафасида аксинча, фалсафий муаммоларнинг кўп хиллиги ва ўзига хослиги, турли-
туманлиги, улар асосида фалсафий оқимларнинг мустақил йўналиш сифатида 
шаклланганлиги яққол кўзга ташланади. 
Ворислик – (фал. категория) бу тамойилга кўра, ҳар қандай илгарилаб ривожланиш 
жараѐнларида эскиликни бутунлай инкор қилмайди, балки қулай, мос қисмини ўзига 
киритиб, бўйсиндириб олади. Диалектик тушинилган инкор фақат эскиликни тугатиш 
эмас, балки олдинги босқичларда қўлга киритилган илғор тараққийпарвар рационал 
нарсани сақлаб, янада ривожлантиришни назарда тутади.
Анъанавий фалсафада ақл — инсон моҳиятининг белгиловчиси, деб талқин этилган 
бўлса, энди рационализмга қарши инсоннинг мавжудлиги (экзистенциализм) муаммолари, 
ҳамда унинг норационал моҳияти илгари сурила бошлади. Яъни илгари 
маърифатпарварлик ғояси устувор бўлса, эндиликда кўпроқ инсон ҳуқуқларига эътибор 
кучайиб кетди. Фалсафа гуѐки, мавҳумликдан аниқлик томон борди, умумий эмас, аниқ-
равшан масалаларни ҳал қилиш бошланди.